MISERICORDIAE VULTUS (II)
9. Nas parábolas dedicadas
á misericordia, Xesús revela a natureza de Deus como a dun Pai que xamais se dá
por vencido ata tanto non disolva o pecado e supere o rexeitamento coa
compaixón e a misericordia. Coñecemos estas parábolas; tres en particular: a da
ovella perdida e da moeda extraviada, e a do pai e os dous fillos (cfr Lc 15,1-32). Nestas parábolas, Deus é
presentado sempre cheo de alegría, sobre todo cando perdoa. Nelas atopamos o
núcleo do Evanxeo e da nosa fe, porque a misericordia móstrase como a forza que
todo vence, que enche de amor o corazón e que consola co perdón.
Doutra parábola, ademais, podemos extraer un ensino para o
noso estilo de vida cristián. Provocado pola pregunta de Pedro acerca de cantas
veces fose necesario perdoar, Xesús responde: « Non
che digo ata sete, senón ata setenta veces sete » (Mt 18,22) e pronunciou a parábola do "servo desapiadado". Este, chamado polo patrón a restituír unha
grande suma, suplícalle de xeonllos e o patrón lle condona a débeda. Pero
inmediatamente atopa outro servo como el que lle debía uns poucos centésimos, o
cal lle suplica de xeonllos que teña piedade, pero el se nega e faino
encarcerar. Entón o patrón, advertido do feito, irrítase moito e volvendo
chamar aquel servo dille: « Non debías tamén ti ter
compaixón do teu compañeiro, como eu me compadecí de ti? » (Mt 18,33). E Xesús conclúe: « O mesmo fará tamén o meu Pai celestial con vós, se non
perdoades de corazón aos vosos irmáns » (Mt 18,35).
A parábola ofrece un profundo ensino a cada un de nós. Xesús
afirma que a misericordia non é só o obrar do Pai, senón que ela se converte no
criterio para saber quen son realmente os seus verdadeiros fillos. Así entón,
estamos chamados a vivir de misericordia, porque a nós en primeiro lugar
aplicóusenos misericordia. O perdón das ofensas devén a expresión máis evidente
do amor misericordioso e para nós cristiáns é un imperativo do que non podemos
prescindir. Como é difícil moitas veces perdoar! E, con todo, o perdón é o
instrumento posto nas nosas fráxiles mans para alcanzar a serenidade do
corazón. Deixar caer o rancor, a rabia, a violencia e a vinganza son condicións
necesarias para vivir felices. Acollamos entón a exhortación do Apóstolo: « Non permitan que a noite os sorprenda anoxados » (Ef 4,26). E sobre todo escoitemos a
palabra de Xesús que sinalou a misericordia como ideal de vida e como criterio
de credibilidade da nosa fe. « Ditosos os
misericordiosos, porque atoparán misericordia » (Mt 5,7) é a benaventuranza na que hai que inspirarse durante este
ano Santo.
Como se pode notar, a misericordia na Sacra Escritura é a
palabra crave para indicar o actuar de Deus cara a nós. El non se limita a
afirmar o seu amor, senón que o fai visible e tanxible. O amor, despois de
todo, nunca poderá ser unha palabra abstracta. Pola súa mesma natureza é vida
concreta: intencións, actitudes, comportamentos que se verifican no vivir
cotián. A misericordia de Deus é a súa responsabilidade por nós. El séntese
responsable, é dicir, desexa o noso ben e quere vernos felices, colmados de
alegría e serenos. É sobre esta mesma amplitude de onda que se debe orientar o
amor misericordioso dos cristiáns. Como ama o Pai, así aman os fillos. Como El
é misericordioso, así estamos nós chamados a ser misericordiosos os uns cos
outros.
10. A misericordia é a
viga mestra que sostén a vida da Igrexa. Todo na súa acción pastoral debería
estar revestido pola tenrura coa que se dirixe aos crentes; nada no seu anuncio
e no seu testemuño cara ao mundo pode carecer de misericordia. A credibilidade
da Igrexa pasa a través do camiño do amor misericordioso e compasivo. A Igrexa
« vive un desexo inesgotable de brindar
misericordia ».[8] Talvez por
moito tempo nos esquecemos de indicar e de andar pola vía da misericordia. Por
unha banda, a tentación de pretender sempre e soamente a xustiza fixo esquecer
que ela é o primeiro paso, necesario e indispensable; a Igrexa no entanto
necesita ir máis lonxe para alcanzar unha meta máis alta e máis significativa. Por
outra banda, é triste constatar como a experiencia do perdón na nosa cultura se
esvanece cada vez máis. Incluso a palabra mesma nalgúns momentos parece
evaporarse. Sen o testemuño do perdón, con todo, queda só unha vida infecunda e
estéril, coma se se vivise nun deserto abatido. Chegou de novo para a Igrexa o
tempo de encargarse do anuncio alegre do perdón. É o tempo de retornar ao
esencial para facernos cargo das debilidades e dificultades dos nosos irmáns. O
perdón é unha forza que resucita a unha vida nova e infunde o valor para mirar
o futuro con esperanza.
11. Non podemos esquecer o
gran ensino que san Xoán Paulo II ofreceu na súa segunda encíclica Dives in misericordia, que no seu
momento chegou sen ser esperada e tomou a moitos por sorpresa en razón do tema
que afrontaba. Dúas pasaxes en particular quero lembrar. Ante todo, o santo
Papa facía notar o esquecemento do tema da misericordia na cultura presente: « A mentalidade contemporánea, quizais en maior medida que
a do home do pasado, parece oporse ao Deus da misericordia e tende ademais a abeirar
da vida e arrincar do corazón humano a idea mesma da misericordia. A palabra e
o concepto de misericordia parecen producir unha certa desazón no home, quen,
grazas aos adiantos tan enormes da ciencia e da técnica, como nunca foron
coñecidos antes na historia, fíxose dono e dominou a terra moito máis que no
pasado (cfr Xn 1,28). Tal dominio
sobre a terra, entendido talvez unilateral e superficialmente, parece non
deixar espazo á misericordia ... Debido a isto, na situación actual da Igrexa e
do mundo, moitos homes e moitos ambientes guiados por un vivo sentido de fe
diríxense, eu diría case espontaneamente, á misericordia de Deus ».[9]
Ademais, san Xoán Paulo II motivaba con estas palabras a
urxencia de anunciar e testemuñar a misericordia no mundo contemporáneo: « Ela está ditada polo amor ao home, a todo o que é humano
e que, segundo a intuición de gran parte dos contemporáneos, está ameazado por
un perigo inmenso. O misterio de Cristo ... obrígame ao mesmo tempo a proclamar
a misericordia como amor compasivo de Deus, revelado no mesmo misterio de
Cristo. Iso obrígame tamén a recorrer a tal misericordia e a implorarla nesta
difícil, crítica fase da historia da Igrexa e do mundo ».[10] Este ensino é hoxe máis que nunca
actual e merece ser retomada neste ano Santo. Acollamos novamente as súas
palabras: « A Igrexa vive unha vida auténtica,
cando profesa e proclama a misericordia - o atributo máis estupendo do Creador
e do Redentor - e cando achega aos homes ás fontes da misericordia do Salvador,
das que é depositaria e dispensadora ».[11]
[9] N. 2.
[11] Ibíd., 13.
12. A Igrexa ten a misión
de anunciar a misericordia de Deus, corazón palpitante do Evanxeo, que polo seu
medio debe alcanzar a mente e o corazón de toda persoa. A Esposa de Cristo fai
seu o comportamento do Fillo de Deus que sae a atopar a todos, sen excluír
ningún. No noso tempo, no que a Igrexa está comprometida na nova evanxelización,
o tema da misericordia esixe ser proposto unha vez máis con novo entusiasmo e
cunha renovada acción pastoral. É determinante para a Igrexa e para a
credibilidade do seu anuncio que ela viva e testemuñe en primeira persoa a
misericordia. A súa linguaxe e os seus xestos deben transmitir misericordia
para penetrar no corazón das persoas e motivalas a reencontrar o camiño de
volta ao Pai.
A primeira verdade da Igrexa é o amor de Cristo. Deste amor,
que chega ata o perdón e ao don de si, a Igrexa faise serva e mediadora ante os
homes. Por tanto, onde a Igrexa estea presente, alí debe ser evidente a
misericordia do Pai. Nas nosas parroquias, nas comunidades, nas asociacións e
movementos, en fin, dondequiera que haxa cristiáns, calquera debería poder
atopar un oasis de misericordia.
13. Queremos
vivir este ano Xubilar á luz da palabra do Señor: Misericordiosos como o Pai. O evanxelista refire o ensino de Xesús:
« Sede
compasivos coma o voso Pai é compasivo.» (Lc 6,36). É un programa de vida tan comprometedor como rico de
alegría e de paz. O imperativo de Xesús diríxese a cuantos escoitan a súa voz
(cfr Lc 6,27). Para ser capaces de
misericordia, entón, debemos en primeiro lugar colocarnos á escoita da Palabra
de Deus. Isto significa recuperar o valor do silencio para meditar a Palabra
que se nos dirixe. Deste xeito é posible contemplar a misericordia de Deus e
asumila como propio estilo de vida.
14. A peregrinación é un
signo peculiar no Ano Santo, porque é imaxe do camiño que cada persoa realiza
na súa existencia. A vida é unha peregrinación e o ser humano é viator, un peregrino que percorre o seu
camiño ata alcanzar a meta anhelada. Tamén para chegar á Porta Santa en Roma e
en calquera outro lugar, cada un deberá realizar, de acordo coas propias
forzas, unha peregrinación. Isto será un signo do feito que tamén a
misericordia é unha meta por alcanzar e que require compromiso e sacrificio. A
peregrinación, entón, sexa estímulo para a conversión: atravesando a Porta
Santa deixarémonos abrazar pola misericordia de Deus e comprometerémonos a ser
misericordiosos cos demais como o Pai o é connosco.
O Señor Xesús indica as etapas da
peregrinación mediante a cal é posible alcanzar esta meta: « Non xulguedes, e
non vos xulgarán; non condenedes, e non vos condenarán; perdoade, e hanvos
perdoar. Dade, e darásevos a vós: unha boa medida ‑acugulada, rebordada,
apretada‑ seravos botada no voso regazo; pois coa medida que midades hanvos
medir a vós.» (Lc 6,37-38). Di, ante todo, non xulgar e non condenar. Se non se
quere incorrer no xuízo de Deus, ninguén pode converterse no xuíz do propio
irmán. Os homes certamente cos seus xuízos detéñense na superficie, mentres o
Pai mira o interior. Canto mal fan as palabras cando están motivadas por
sentimentos de celos e envexa! Falar mal do propio irmán na súa ausencia
equivale a expolo ao descrédito, a comprometer a súa reputación e a deixalo a
mercé do chisme. Non xulgar e non condenar significa, en positivo, saber
percibir o que de bo hai en cada persoa e non permitir que deba sufrir polo
noso xuízo parcial e pola nosa presunción de sabelo todo. Con todo, isto non é
aínda suficiente para manifestar a misericordia. Xesús pide tamén perdoar e
dar. Ser instrumentos do perdón, porque fomos os primeiros en recibilo de Deus.
Ser xenerosos con todos sabendo que tamén Deus dispensa sobre nós a súa
benevolencia con magnanimidade.
Así entón, Misericordiosos como o Pai
é o "lema" do Ano Santo. Na misericordia temos a proba de como Deus
ama. El dá todo si mesmo, por sempre, gratuitamente e sen pedir nada a cambio.
Vén na nosa axuda cando o invocamos. É belo que a oración cotiá da Igrexa
inicie con estas palabras: « Corre, Deus, para librarme, dáte présa, Señor, en socorrerme.» (Sal 70,2).
O auxilio que invocamos é xa o primeiro paso da misericordia de Deus cara a
nós. El vén salvarnos da condición de debilidade na que vivimos. E o seu
auxilio consiste en permitirnos captar a súa presenza e proximidade. Día tras
día, tocados pola súa compaixón, tamén nós chegaremos a ser compasivos con
todos.
15. Neste ano Santo,
poderemos realizar a experiencia de abrir o corazón a cuantos viven nas máis
contraditorias periferias existenciais, que con frecuencia o mundo moderno
dramaticamente crea. Cantas situacións de precariedade e sufrimento existen no
mundo hoxe! Cantas feridas selan a carne de moitos que non teñen voz porque o
seu berro debilitouse e silenciado por mor da indiferenza dos pobos ricos.
Neste Xubileu a Igrexa será chamada a curar aínda máis estas feridas, a
alivialas co óleo da consolación, a vendarlas coa misericordia e a curalas coa
solidariedade e a debida atención. Non caiamos na indiferenza que humilla, na
habitualidad que anestesia o ánimo e impide descubrir a novidade, no cinismo
que destrúe. Abramos os nosos ollos para mirar as miserias do mundo, as feridas
de tantos irmáns e irmás privados da dignidade, e sintámonos provocados a
escoitar o seu berro de auxilio. As nosas mans estreiten as súas mans, e
achegar a nós para que sintan a calor da nosa presenza, da nosa amizade e da
fraternidade. Que o seu berro se volva o noso e xuntos podamos romper a
barreira da indiferenza que adoita reinar campante para esconder a hipocrisía e
o egoísmo.
É o meu vivo desexo que o pobo cristián reflexione durante o
Xubileu sobre as obras de misericordia corporais e espirituais. Será un modo
para espertar a nosa conciencia, moitas veces aletargada ante o drama da
pobreza, e para entrar aínda máis no corazón do Evanxeo, onde os pobres son os
privilexiados da misericordia divina. A predicación de Xesús preséntanos estas
obras de misericordia para que podamos darnos conta se vivimos ou non como
discípulos seus. Redescubramos as obras demisericordia corporais: dar para
comer ao famento, dar de beber ao sediento, vestir ao espido, acoller ao
forasteiro, asistir os enfermos, visitar aos presos, enterrar aos mortos. E non
esquezamos as obras de misericordia espirituais: dar consello ao que o
necesita, ensinar ao que non sabe, corrixir ao que erra, consolar ao triste,
perdoar as ofensas, soportar con paciencia as persoas molestas, rogar a
Deus polos vivos e polos defuntos.
Non podemos escapar ás palabras do Señor e en base a elas
seremos xulgados: se demos para comer ao famento e de beber ao sediento. Se
acollemos ao estranxeiro e vestimos ao espido. Se dedicamos tempo para
acompañar ao que estaba enfermo ou prisioneiro (cfr Mt 25,31-45). Igualmente nos preguntará se axudamos a superar a
dúbida, que fai caer no medo e en ocasións é fonte de soidade; se fomos capaces
de vencer a ignorancia na que viven millóns de persoas, sobre todo os nenos
privados da axuda necesaria para ser rescatados da pobreza; se fomos capaces de
ser próximos a quen estaba só e aflixido; se perdoamos a quen nos ofendeu e
rexeitamos calquera forma de rancor ou de odio que conduce á violencia; se
tivemos paciencia seguindo o exemplo de Deus que é tan paciente connosco;
finalmente, se encomendamos ao Señor na oración os nosos irmáns e irmás. En
cada un destes -máis pequenos- está presente Cristo mesmo. A súa carne faise de
novo visible como corpo martirizado, chagado, flaxelado, desnutrido, en fuga
... para que nós os recoñezamos, o toquemos e o asistamos con coidado. Non esquezamos as
palabras de san Xoán da Cruz: « No ocaso das nosas
vidas, seremos xulgados no amor ».[12]
[12] Palabras de luz e
de amor, 57.
16. No
Evanxeo de Lucas atopamos outro aspecto importante para vivir con fe o Xubileu.
O evanxelista narra que Xesús, un sábado, volveu a Nazaret e, como era costume,
entrou na Sinagoga. Chamárono para que lese a Escritura e a comentase. O paso
era o do profeta Isaías onde está escrito: « Espírito do Señor, Iavé, está sobre min, porque
o Señor me unxiu. Mándame anunciar a boa nova ós pobres, curar os de corazón esnaquizado,
proclamarlles ós cativos a liberdade e ós presos que abran os ollos, para
proclamar un ano de graza do Señor e o día do rescate do noso Deus, para consolar
os entristecidos...
» (Is 61,1-2). "Un ano de graza": é isto o que o
Señor anuncia e o que desexamos vivir. Este ano Santo leva consigo a riqueza da
misión de Xesús que resoa nas palabras do Profeta: levar unha palabra e un
xesto de consolación aos pobres, anunciar a liberación a cuantos están
prisioneiros das novas escravitudes da sociedade moderna, restituír a vista a
quen non pode ver máis porque se replegou sobre si mesmo, e volver dar
dignidade a cuantos foron privados dela. A predicación de Xesús faise de novo
visible nas respostas de fe que o testemuño dos cristiáns está chamado a
ofrecer. Acompáñennos as palabras do Apóstolo: « O
que practica misericordia, que o faga con alegría » (Rm 12,8).
Comentarios
Publicar un comentario