Mensaxe do Papa Francisco para a Coresma 2017

Texto completo da mensaxe tomado de aciprensa.com

Queridos irmáns e irmás:

A Coresma é un novo comezo, un camiño que nos leva a un destino seguro: a Pascua de Resurrección, a vitoria de Cristo sobre a morte. E neste tempo recibimos sempre unha forte chamada á conversión: o cristián está chamado a volver a Deus «de todo corazón» (Xl 2,12), a non contentarse cunha vida mediocre, senón a crecer na amizade co Señor.

Xesús é o amigo fiel que nunca nos abandona, porque mesmo cando pecamos espera pacientemente que volvamos a el e, con esta espera, manifesta a súa vontade de perdoar (cf. Homilía, 8 xaneiro 2016).

A Coresma é un tempo propicio para intensificar a vida do espírito a través dos medios santos que a Igrexa nos ofrece: o xaxún, a oración e a esmola. Na base de todo está a Palabra de Deus, que neste tempo convídasenos a escoitar e a meditar con maior frecuencia. En concreto, quixese centrarme aquí na parábola do home rico e o pobre Lázaro (cf. Lc 16,19- 31).

Deixémonos guiar por este relato tan significativo, que nos dá a clave para entender como habemos de comportarnos para alcanzar a verdadeira felicidade e a vida eterna, exhortándonos a unha sincera conversión.

1. O outro é un don

A parábola comeza presentando aos dous personaxes principais, pero o pobre é o que vén descrito con máis detalle: el atópase nunha situación desesperada e non ten forza nin para levantarse, está botado á porta do rico e come as migallas que caen da súa mesa, ten chagas por todo o corpo e os cans veñen a lamérselas (cf. vv. 20-21). O cadro é sombrío, e o home degradado e humillado.

A escena resulta aínda máis dramática se consideramos que o pobre se chama Lázaro: un nome repleto de promesas, que significa literalmente «Deus axuda». Este non é un personaxe anónimo, ten trazos precisos e preséntase como alguén cunha historia persoal.

Mentres que para o rico é coma se fose invisible, para nós é alguén coñecido e case familiar, ten un rostro; e, como tal, é un don, un tesouro de valor incalculable, un ser querido, amado, lembrado por Deus, aínda que a súa condición concreta sexa a dun refugallo humano (cf. Homilía, 8 xaneiro 2016).

Lázaro ensínanos que o outro é un don. A xusta relación coas persoas consiste en recoñecer con gratitude o seu valor. Incluso o pobre na porta do rico, non é unha carga molesta, senón unha chamada a converterse e a cambiar de vida.

A primeira invitación que nos fai esta parábola é a de abrir a porta do noso corazón ao outro, porque cada persoa é un don, sexa veciño noso ou un pobre descoñecido. A Coresma é un tempo propicio para abrir a porta a calquera necesitado e recoñecer nel ou nela o rostro de Cristo.

Cada un de nós atopámolos no noso camiño. Cada vida que atopamos é un don e merece acollida, respecto e amor. A Palabra de Deus axúdanos a abrir os ollos para acoller a vida e amala, sobre todo cando é débil. Pero para facer isto hai que tomar en serio tamén o que o Evanxeo nos revela achega do home rico.

2.   O pecado céganos

A parábola é desapiadada ao mostrar as contradicións nas que se atopa o rico (cf. v. 19). Este personaxe, ao contrario que o pobre Lázaro, non ten un nome, cualifícaselle só como «rico». A súa opulencia maniféstase na roupa que viches, dun luxo esaxerado.

A púrpura, en efecto, era moi valiosa, máis que a prata e o ouro, e por iso estaba reservada ás divindades (cf. Xr 10,9) e aos reis (cf. Xc 8,26). A tea era dun liño especial que contribuía a dar ao aspecto un carácter case sacro.

Por tanto, a riqueza deste home é excesiva, tamén porque a exhibía de maneira habitual todos os días: «Banqueteaba espléndidamente cada día» (v. 19). Nel albíscase de forma patente a corrupción do pecado, que se realiza en tres momentos sucesivos: o amor ao diñeiro, a vaidade e a soberbia (cf. Homilía, 20 setembro 2013).

O apóstolo Paulo di que «a cobiza é a raíz de todos os males» (1 Tm 6,10). Esta é a causa principal da corrupción e fonte de envexas, preitos e receos.

O diñeiro pode chegar a dominarnos ata converterse nun ídolo tiránico (cf. Exh. ap. Evangelii gaudium, 55). En lugar de ser un instrumento ao noso servizo para facer o ben e exercer a solidariedade cos demais, o diñeiro pode someternos, a nós e a todo o mundo, a unha lóxica egoísta que non deixa lugar ao amor e impide a paz.

A parábola móstranos como a cobiza do rico o fai vanidoso. A súa personalidade desenvólvese na aparencia, en facer ver aos demais o que el se pode permitir.

Pero a aparencia esconde un baleiro interior. A súa vida está prisioneira da exterioridad, da dimensión máis superficial e efémera da existencia (cf. ibíd., 62).

O banzo máis baixo desta decadencia moral é a soberbia. O home rico vístese coma se fose un rei, simula as maneiras dun deus, esquecendo que é simplemente un mortal.

Para o home corrompido polo amor ás riquezas, non existe outra cousa que o propio eu, e por iso as persoas que están á súa ao redor non merecen a súa atención. O froito do apego ao diñeiro é unha especie de cegueira: o rico non ve ao pobre famento, llagado e prostrado na súa humillación

Cando miramos a este personaxe, enténdese por que o Evanxeo condena con tanta claridade o amor ao diñeiro: «Ninguén pode estar ao servizo de dous amos. Porque desprezará a un e quererá ao outro; ou, ao contrario, dedicarase ao primeiro e non fará caso do segundo. Non podedes servir a Deus e ao diñeiro» (Mt 6,24).

3.   A Palabra é un don

O Evanxeo do rico e o pobre Lázaro axúdanos a prepararnos ben para a Pascua que se achega. A liturxia do Mércores de Cinza convídanos a vivir unha experiencia semellante á que o rico viviu de maneira moi dramática.

O sacerdote, mentres impón a cinza na cabeza, di as seguintes palabras: «Acórdache de que es po e ao po volverás». O rico e o pobre, en efecto, morren, e a parte principal da parábola desenvólvese no máis aló. Os dous personaxes descobren de súpeto que «sen nada viñemos ao mundo, e sen nada nos iremos de el» (1 Tm 6,7).

Tamén a nosa mirada diríxese ao máis aló, onde o rico mantén un diálogo con Abraham, ao que chama «pai» (Lc 16,24.27), demostrando que pertence ao pobo de Deus.


Este aspecto fai que a súa vida sexa aínda máis contraditoria, xa que até agora non se dixo nada da súa relación con Deus. En efecto, na súa vida non había lugar para Deus, sendo el mesmo o seu único deus.

O rico só recoñece a Lázaro no medio dos tormentos da outra vida, e quere que sexa o pobre quen lle alivie o seu sufrimento cun pouco de auga.

Os xestos que se piden a Lázaro son semellantes aos que o rico tivese que facer e nunca realizou. Abraham, con todo, explícalle: «Fillo, lembra que recibiches os teus bens en vida, e Lázaro, á súa vez, males: por iso atopa aquí consolo, mentres que ti padeces» (v. 25). No máis aló restablécese unha certa equidade e os males da vida equilíbranse cos bens.

A parábola prolóngase, e desta maneira a súa mensaxe diríxese a todos os cristiáns. En efecto, o rico, cuxos irmáns aínda viven, pide a Abraham que lles envíe a Lázaro para advertirlles; pero Abraham respóndelle: «Teñen a Moisés e aos profetas; que os escoiten» (v. 29). E, fronte á obxección do rico, engade: «Se non escoitan a Moisés e aos profetas, non farán caso nin aínda que resucite un morto» (v. 31).

Desta maneira descóbrese o verdadeiro problema do rico: a raíz dos seus males está en non prestar oído á Palabra de Deus; isto é o que lle levou a non amar xa a Deus e por tanto a desprezar ao próximo.

A Palabra de Deus é unha forza viva, capaz de suscitar a conversión do corazón dos homes e orientar novamente a Deus. Pechar o corazón ao don de Deus que fala ten como efecto pechar o corazón ao don do irmán.

Queridos irmáns e irmás, a Coresma é o tempo propicio para renovarse no encontro con Cristo vivo na súa Palabra, nos sacramentos e no próximo. O Señor "que no corenta días que pasou no deserto venceu os enganos do Tentador" móstranos o camiño a seguir.

Que o Espírito Santo nos guie a realizar un verdadeiro camiño de conversión, para redescubrir o don da Palabra de Deus, ser purificados do pecado que nos cega e servir a Cristo presente nos irmáns necesitados.

Animo a todos os fieis a que manifesten tamén esta renovación espiritual participando nas campañas de Coresma que moitas organizacións da Igrexa promoven en distintas partes do mundo para que aumente a cultura do encontro na única familia humana.

Oremos uns por outros para que, participando da vitoria de Cristo, saibamos abrir as nosas portas aos débiles e aos pobres. Entón viviremos e daremos un testemuño pleno da alegría da Pascua.

FRANCISCO