MENSAXE DO SANTO PAI FRANCISCO PARA A CORESMA 2014
Fíxose pobre para enriquecernos coa súa pobreza
(cfr. 2 Cor 8, 9)
Con ocasión da Coresma propóñovos algunhas reflexións, a fin de que vos sirvan para o camiño persoal e comunitario de conversión. Comezo lembrando as palabras de san Paulo: «Pois coñecedes a graza do noso Señor Xesucristo, o cal, sendo rico, fíxose pobre por vós para enriquecervos coa súa pobreza» (2 Cor 8, 9). O Apóstolo diríxese aos cristiáns de Corinto para alentalos a ser xenerosos e axudar aos fieis de Xerusalén que pasan necesidade. Que nos din, aos cristiáns de hoxe, estas palabras de san Paulo? Que nos di hoxe, a nós, a invitación á pobreza, a unha vida pobre en sentido evangélico?
A graza de Cristo
Ante todo, dinnos cal é o estilo de Deus. Deus non se revela mediante o poder e a riqueza do mundo, senón mediante a debilidade e a pobreza: «Sendo rico, fíxose pobre por vós?». Cristo, o Fillo eterno de Deus, igual ao Pai en poder e gloria, fíxose pobre; descendeu no medio de nós, achegouse a cada un de nós; espiuse, -baleirouse-, para ser en todo semellante a nós (cfr. Flp 2, 7; Heb 4, 15). Que gran misterio a encarnación de Deus! A razón de todo isto é o amor divino, un amor que é graza, xenerosidade, desexo de proximidade, e que non dubida en darse e sacrificarse polas criaturas ás que ama. A caridade, o amor é compartir en todo a sorte do amado. O amor fainos semellantes, crea igualdade, derruba os muros e as distancias. E Deus fixo isto connosco. Xesús, en efecto, «traballou con mans de home, pensou con intelixencia de home, obrou con vontade de home, amou con corazón de home. Nacido da Virxe María, fíxose verdadeiramente un de nós, en todo semellante a nós excepto no pecado» (Conc. Ecum. Vat. II, Const. past. Gaudium et spes, 22).
A finalidade de Xesús ao facerse pobre non é a pobreza en si mesma, senón -di san Paulo- «...para enriquecervos coa súa pobreza». Non se trata dun xogo de palabras nin dunha expresión para causar sensación. Ao contrario, é unha síntese da lóxica de Deus, a lóxica do amor, a lóxica da Encarnación e a Cruz. Deus non fixo caer sobre nós a salvación desde o alto, como a esmola de quen dá parte do que para el é superfluo con aparente piedade filantrópica. O amor de Cristo non é isto! Cando Xesús entra nas augas do Xordán e se fai bautizar por Xoán o Bautista, non o fai porque necesita penitencia, conversión; faino para estar no medio da xente, necesitada de perdón, entre nós, pecadores, e cargar co peso dos nosos pecados. Este é o camiño que elixiu para consolarnos, salvarnos, liberarnos da nosa miseria. Sorpréndenos que o Apóstolo diga que fomos liberados non por medio da riqueza de Cristo, senón por medio da súa pobreza. E, con todo, san Paulo coñece ben a «riqueza insondable de Cristo» (Ef 3, 8), «herdeiro de todo» (Heb 1, 2).
Que é, pois, esta pobreza coa que Xesús libéranos e enriquécenos? É precisamente o seu modo de amarnos, de estar preto de nós, como o bo samaritano que se achega a ese home que todos abandonaran medio morto ao bordo do camiño (cfr. Lc 10, 25ss). O que nos dá verdadeira liberdade, verdadeira salvación e verdadeira felicidade é o seu amor cheo de compaixón, de tenrura, que quere compartir connosco. A pobreza de Cristo que nos enriquece consiste no feito que se fixo carne, cargou coas nosas debilidades e os nosos pecados, comunicándonos a misericordia infinita de Deus. A pobreza de Cristo é a maior riqueza: a riqueza de Xesús é a súa confianza ilimitada en Deus Pai, é encomendarse a El en todo momento, buscando sempre e soamente a súa vontade e a súa gloria. É rico como o é un neno que sente amado polos seus pais e a ama, sen dubidar nin un instante do seu amor e a súa tenrura. A riqueza de Xesús radica no feito de ser o Fillo, a súa relación única co Pai é a prerrogativa soberana deste Mesías pobre. Cando Xesús nos convidas a tomar o seu "xugo levadío", convídanos a enriquecernos con esta "rica pobreza" e "pobre riqueza" súas, a compartir con El o seu espírito filial e fraterno, a converternos en fillos no Fillo, irmáns no Irmán Primoxénito (cfr Rom 8, 29).
Díxose que a única verdadeira tristeza é non ser santos (L. Bloy); poderiamos dicir tamén que hai unha única verdadeira miseria: non vivir como fillos de Deus e irmáns de Cristo.
O noso testemuño
Poderiamos pensar que este "camiño" da pobreza foi o de Xesús, mentres que nós, que vimos despois del, podemos salvar o mundo cos medios humanos adecuados. Non é así. En toda época e en todo lugar, Deus segue salvando aos homes e salvando o mundo mediante a pobreza de Cristo, o cal se fai pobre nos Sacramentos, na Palabra e na súa Igrexa, que é un pobo de pobres. A riqueza de Deus non pode pasar a través da nosa riqueza, senón sempre e soamente a través da nosa pobreza, persoal e comunitaria, animada polo Espírito de Cristo.
A imitación do noso Mestre, os cristiáns estamos chamados a mirar as miserias dos irmáns, a tocalas, a facernos cargo delas e a realizar obras concretas a fin de alivialas. A miseria non coincide coa pobreza; a miseria é a pobreza sen confianza, sen solidariedade, sen esperanza. Podemos distinguir tres tipos de miseria: a miseria material, a miseria moral e a miseria espiritual. A miseria material é a que habitualmente chamamos pobreza e toca a cuantos viven nunha condición que non é digna da persoa humana: privados dos seus dereitos fundamentais e dos bens de primeira necesidade como a comida, a auga, as condicións hixiénicas, o traballo, a posibilidade de desenvolvemento e de crecemento cultural. Fronte a esta miseria a Igrexa ofrece o seu servizo, a súa diakonia, para responder as necesidades e curar estas feridas que desfiguran o rostro da humanidade. Nos pobres e nos últimos vemos o rostro de Cristo; amando e axudando aos pobres amamos e servimos a Cristo. Os nosos esforzos oriéntanse así mesmo a atopar o modo de que cesen no mundo as violacións da dignidade humana, as discriminacións e os abusos, que, en tantos casos, son a orixe da miseria. Cando o poder, o luxo e o diñeiro convértense en ídolos, anteponse á esixencia dunha distribución xusta das riquezas. Por tanto, é necesario que as conciencias se convertan á xustiza, á igualdade, á sobriedade e ao compartir.
Non é menos preocupante a miseria moral, que consiste en converterse en escravos do vicio e do pecado. Cantas familias viven angustiadas porque algún dos seus membros -a miúdo novo- ten dependencia do alcol, as drogas, o xogo ou a pornografía! Cantas persoas perderon o sentido da vida, están privadas de perspectivas para o futuro e perderon a esperanza! E cantas persoas se ven obrigadas a vivir esta miseria por condicións sociais inxustas, por falta dun traballo, o cal lles priva da dignidade que dá levar o pan a casa, por falta de igualdade respecto dos dereitos á educación e a saúde. Nestes casos a miseria moral ben podería chamarse case suicidio incipiente. Esta forma de miseria, que tamén é causa de ruína económica, sempre vai unida á miseria espiritual, que nos golpea cando nos afastamos de Deus e rexeitamos o seu amor. Se consideramos que non necesitamos a Deus, que en Cristo nos tende a man, porque pensamos que nos bastamos a nós mesmos, encamiñámonos por un camiño de fracaso. Deus é o único que verdadeiramente salva e libera.
O Evanxeo é o verdadeiro antídoto contra a miseria espiritual: en cada ambiente o cristián está chamado a levar o anuncio liberador de que existe o perdón do mal labor, que Deus é máis grande que o noso pecado e ámanos gratuitamente, sempre, e que estamos feitos para a comuñón e para a vida eterna. O Señor convídanos a anunciar con gozo esta mensaxe de misericordia e de esperanza! É fermoso experimentar a alegría de estender esta boa nova, de compartir o tesouro que se nos confiou, para consolar os corazóns afligidos e dar esperanza a tantos irmáns e irmás sumidos no baleiro. Trátase de seguir e imitar a Xesús, que foi en busca dos pobres e os pecadores como o pastor coa ovella perdida, e fíxoo cheo de amor. Unidos a El, podemos abrir con valentía novos camiños de evangelización e promoción humana.Queridos irmáns e irmás, que este tempo de Coresma atope a toda a Igrexa disposta e solícita á hora de testemuñar a cuantos viven na miseria material, moral e espiritual a mensaxe evangélico, que se resume no anuncio do amor do Pai misericordioso, listo para abrazar en Cristo a cada persoa. Poderemos facelo na medida en que nos conformemos a Cristo, que se fixo pobre e enriqueceunos coa súa pobreza. A Coresma é un tempo adecuado para desposuírse; e faranos ben preguntarnos de que podemos privarnos a fin de axudar e enriquecer a outros coa nosa pobreza. Non esquezamos que a verdadeira pobreza doe: non sería válido un refugallo sen esta dimensión penitencial. Desconfío da esmola que non custa e non doe.
Que o Espírito Santo, grazas ao cal «[somos] como pobres, pero que enriquecen a moitos; como necesitados, pero posuíndoo todo» (2 Cor 6, 10), sosteña os nosos propósitos e fortaleza en nós a atención e a responsabilidade ante a miseria humana, para que sexamos misericordiosos e axentes de misericordia. Con este desexo, aseguro a miña oración por todos os crentes. Que cada comunidade eclesial percorra provechosamente o camiño cuaresmal. Pídovos que recedes por min. Que o Señor vos bendiga e a Virxe gárdevos.
Vaticano, 26 de decembro de 2013
Festa de San Estevo, diácono e protomártir
FRANCISCO
Comentarios
Publicar un comentario