Benaventurados os Misericordiosos (I)
A caridade
e a misericordia como fundamento da nosa acción pastoral
Mons.Luis
Quinteiro Fiuza
Introdución
CARIDADE E MISERICORDIA
Benqueridos diocesanos: sacerdotes, diáconos, persoas
consagradas e fieis laicos.
“Benaventurados os misericordiosos,
porque eles alcanzarán misericordia” (Mt 5,7). A aceptación do reino de Deus na
propia vida marca unhas actitudes profundas; unhas virtudes que caracterizan a
propia existencia, se un entra na senda do seguimento do Señor.
Unha
destas virtudes é a misericordia. Xesús, nesta benaventuranza, sinalouna “como
ideal de vida e como criterio de credibilidade da nosa fe”. Nesta
benaventuranza de Mt 5,7 “hai que inspirarse durante este ano Santo” [1].
A
misericordia non é o mesmo que a caridade, pero nace da caridade. A caridade,
lémbranos o Catecismo da Igrexa católica, “é
a virtude teologal pola cal amamos a Deus sobre todas as cousas e ao noso
próximo como a nós mesmos por amor de Deus”[2].
A
caridade ten como orixe a Deus. Nós, coas nosas soas forzas, non
poderiamos xamais ter caridade; é dicir, non poderiamos amar como Deus ama. E
non só amar como Deus ama o creado, senón amar como, en Deus, na única
sustancia divina, ámanse o Pai e o Fillo e o Espírito Santo. O amor trinitario
é por excelencia o amor de caridade. Deus ama así porque El é, en
si mesmo, amor.
Sinalar a orixe divina da caridade supón
apuntar á primacía da graza. Non é secundario resaltar, como ensinaba san Xoán
Paulo II, esta primacía: “Hai unha tentación que insidia sempre todo
camiño espiritual e a acción pastoral mesma: pensar que os resultados dependen
da nosa capacidade de facer e programar. Certamente Deus nos pide unha
colaboración real á súa graza e, por tanto, convídanos a utilizar todos os
recursos da nosa intelixencia e capacidade operativa no noso servizo á causa do
Reino. Pero non se ha de esquecer que sen Cristo «non podemos facer nada»
(cf Xn 15,5)”[3].
Sen
Deus non podemos nada. El é así mesmo o motivo, a razón que nos move a amar e a ser misericordiosos.
Estamos chamados, en última instancia, a amar e a ter misericordia, porque El nos
amou primeiro (cf 1 Xn 4,10).
Deus
tamén é o obxecto, o punto de referencia esencial, do noso amor. Amalo
a El sobre todas as cousas é o mandamento principal e primeiro (cf Mt 22,38).
Pero, semellante a leste, hai un segundo mandamento: “Amarás ao teu próximo como a ti mesmo” (Mt 22,39).
Xesús concreta este mandamento cun
precepto novo: “amádevos uns a outros; como eu vos amei, amádevos tamén
entre vós” (Xn 13,34).
Se habemos de amarnos como nos ama Deus
e como Xesús, que é o Fillo de Deus feito home, nos amou e nos segue amando, o
noso amor ha de ser, a semellanza do seu, misericordioso; é dicir, inclinado á
compaixón e a o perdón.
A
caridade e a misericordia han de marcar o rexistro esencial de todo o noso
traballo pastoral. A misericordia de Deus, como escribiu o papa Francisco, “non
é unha idea abstracta, senón unha realidade concreta coa cal El revela o seu
amor, que é como o dun pai ou dunha nai que se conmoven no máis profundo das
súas entrañas por o propio fillo”[4].
Esta
Carta pastoral ten tres partes. Nun primeiro momento centrareime na importancia
da escoita da Palabra de Deus. A Igrexa, como a fe, nace de o oído,
da atención prestada ao que Deus quérenos dicir.
Nun
segundo momento tratarei de identificar o que, ao meu xuízo, constitúen os grandes mandatos que o Señor dá á súa Igrexa: o mandato da Eucaristía e da caridade, o mandato da
unidade, e o mandato de a misión.
Na
terceira parte, moi brevemente, indicarei catro retos ou desafíos, que eu considero, como o voso pastor, importantes
para a nosa Diocese neste momento; catro empeños difíciles de levar a cabo,
que, no entanto, teñen que constituír para todos nós un acicate: a vivencia da
misericordia, a comuñón e a alegría; a necesidade e a beleza de “camiñar
xuntos”; o adecuado itinerario dos sacramentos da iniciación cristiá; e o
anuncio do Evanxeo de a familia.
Estou convencido de que a nosa Diocese é
unha Igrexa particular rica en historia –unha historia que será necesario investigar
con maior profundidade para que sexamos máis conscientes de ela–, pero tamén
con capacidade de achegar grandes cousas para o futuro.
O
futuro é Deus. Entre as virtudes teologales está a esperanza, “a virtude
teologal pola que aspiramos ao Reino dos ceos e á vida eterna como felicidade
nosa, pondo a nosa confianza nas promesas de Cristo e apoiándonos non nas nosas
forzas, senón nos auxilios da graza de o Espírito Santo”[5].
Xesucristo
é a fonte de toda esperanza: “A fonte da esperanza, para Europa e o mundo
enteiro, é Cristo, e «a Igrexa é a canle a través da cal pasa e se difunde a
onda de graza que flúe do Corazón traspasado do Redentor»”[6].
Cristo é a esperanza e a Igrexa é a
canle da graza que brota do seu Sagrado Corazón. Non teñamos medo! Sexamos
realistas, si, pero co realismo que nace, non do desencanto, senón
de a fe.
1.
A nosa Diocese, unha Igrexa á escoita da palabra de Deus: O “Shemá” e a
tentación dos ídolos (Dt 5-7)
A Sagrada Escritura é testemuño privilexiado da
palabra de amor e de misericordia que Deus dirixe aos homes. Na condescendencia
da súa bondade Deus fala aos homes en palabras humanas. Como ensina o Concilio
Vaticano II: “Nos libros sagrados o Pai que está no ceo sae amorosamente ao
encontro dos seus fillos para conversar con eles[7]”.
Este falar de Deus -que chega á súa
plenitude en Xesucristo, o Verbo encarnado- é a expresión da súa propio ser. Na
súa palabra Deus dáse a coñecer tal como é:
“Deus
dásenos a coñecer como misterio de amor infinito no que o Pai expresa desde a
eternidade a súa Palabra no Espírito Santo. Por iso, o Verbo, que desde o
principio está xunto a Deus e é Deus, revélanos ao mesmo Deus no diálogo de
amor das Persoas divinas e convídanos a participar nel. Así pois, creados a
imaxe e semellanza de Deus amor, só podemos comprendernos a nós mesmos na
acollida do Verbo e na docilidade á obra do Espírito Santo. O enigma da
condición humana esclarécese definitivamente á luz da revelación realizada por
o Verbo divino”[8].
A revelación, a comunicación de Deus aos
homes que chega á súa plenitude en Xesucristo, manifesta, pois, a realidade
mesma do misterio de Deus; o misterio do amor das Persoas divinas que,
misericordiosamente, se estende cara a nós para sustentarnos no ser e
esclarecer o enigma, a dificultade de compresión, da nosa condición humana.
Con gran sinxeleza, e con notable
capacidade catequética, o papa Francisco explicou esta “extensión” do amor de
Deus cara a nós:
“Unha
vez, un mozo preguntoume –vostedes saben que os mozos preguntan cousas
difíciles–: «Pai, que facía Deus antes de crear o mundo?». Asegúrolles que me
custou contestar. E díxenlle o que lles digo agora a vostedes: Antes de crear o
mundo, Deus amaba porque Deus é amor, pero era tal o amor que tiña en si mesmo,
ese amor entre o Pai e o Fillo, no Espírito Santo, era tan grande, tan
desbordante… –isto non se se é moi teolóxico, pero vano a entender– era tan
grande que non podía ser egoísta. Tiña que saír de si mesmo para ter a quen
amar fóra de si”[9].
É verdade, o amor de Deus sae de si
mesmo para abarcarnos a todos e a cada un de nós.
·
A nosa Diocese: unha
“porción do pobo de Deus” en Tui-Vigo
A
nosa Diocese de Tui-Vigo é unha Igrexa
particular, unha “porción do Pobo de Deus” na que
se fai presente, nun lugar concreto, a Igrexa de Cristo[10]. Deus alcánzanos coa súa graza no
concreto da nosa existencia; inseridos nunha cultura e nunha sociedade, e
radicados nun lugar, nun espazo humano.
A vinculación da Diocese ao lugar non
supón unha identidade absoluta. A Igrexa de Deus que peregrina en Tui-Vigo non
é, sen máis, idéntica á metade sur da provincia de Pontevedra. Non todos os
cidadáns que comparten connosco un lugar, un espazo humano, forman parte
formalmente da Igrexa. Por iso, hai marxe para a misión e
para o anuncio.
A radicación neste lugar concreto
configura a biografía desta Diocese, biografía que se ha ir modelando ao longo
da historia. Somos fillos da historia desta terra e estamos chamados a ser
activos colaboradores do seu futuro, unha parte insubstituíble
de ese futuro.
Por outra banda, non podemos esquecer
que ningunha Igrexa particular é autosuficiente ou autónoma, senón que está
aberta á catolicidade da Igrexa de Deus.
Á
Diocese aplícaselle, pois, a categoría teolóxica de Pobo de Deus,
tal como aparece reflectida no capítulo segundo da constitución Lumen gentium do
Concilio Vaticano II. Un Pobo elixido por Deus para proclamar as súas grandezas
e que “non se identifica con ningún outro pobo porque a súa cualificación
última recíbea de ser corpo de Cristo e templo de o Espírito”[11].
O
Pobo de Deus, ensina o Catecismo da Igrexa
católica, ten características propias que o
distinguen de todos os grupos relixiosos, étnicos, políticos ou culturais da historia.
É
un Pobo que Deus adquiriu para si. Éntrase a formar parte deste Pobo pola fe en
Cristo e polo Bautismo. Ten por Cabeza a Cristo Xesús. A súa identidade radica
na dignidade e a liberdade dos fillos de Deus. A súa lei é o mandamento novo do
amor. A súa misión consiste en ser sal da terra e luz do mundo. O seu destino é
o Reino de Deus[12].
A realidade profunda da Diocese escapa,
pois, a unha consideración meramente sociolóxica -aínda que esta aproximación
resulte tamén importante-. Estando enraizada na historia e na vida dos homes e
mulleres que a conforman, é preciso alzar a mirada cara a Deus para descubrir a
súa natureza última.
A
súa orixe é transcendente, xa que a Igrexa é edificada polo Espírito Santo[13], e sacramental,
pois nace en virtude da Palabra –do Evanxeo– e da Eucaristía. A semellanza da
Encarnación do Verbo, a Diocese está chamada a encarnarse na vida de todos os
seus fillos xa que a Palabra de Deus toca a nosa realidade persoal.
·
Á escoita do Señor
O
18 de novembro de 1965 o papa Paulo VI promulgou a Constitución Dei Verbum do
Concilio Vaticano II sobre a divina revelación; Constitución que comeza da
seguinte maneira: “A Palabra de Deus escóitaa con devoción e proclámaa con
valentía o santo Concilio[14]”.
A
Igrexa diocesana, a imaxe da Igrexa universal, vive para escoitar e
para proclamar a Palabra de Deus con devoción e con valentía. A Igrexa
–e na Igrexa o seu Maxisterio–, compréndese a si mesma en obediencia á Palabra
de Deus e está plenamente ao seu servizo; por iso, a escoita devotamente,
a custodia celosamente e a explica fielmente[15].
A
Igrexa “fúndase sobre a Palabra de Deus, nace e vive de ela”[16]. A comunidade eclesial “crece tamén hoxe
na escoita, na celebración e no estudo da Palabra de Deus”[17]. A Palabra de Deus anunciada, acollida,
celebrada e meditada na Igrexa, ha de ser a base da vida espiritual e do
compromiso cristián dos nosos fieis[18].
Deus
non permanece no silencio, senón que fala e responde as nosas cuestións. A súa
Palabra resoa e é acollida no “nós” da Igrexa. O diálogo de Deus cos homes na
historia da salvación fundaméntase na intimidade da vida divina, no diálogo intra-trinitario.
Deus dásenos a coñecer, fálanos, en conformidade co que El mesmo é, “misterio
de amor infinito no que o Pai expresa desde a eternidade a súa Palabra en
o Espírito Santo”[19].
1.2.1.
A analoxía da Palabra de Deus
A expresión “Palabra de Deus” non se usa
dunha única maneira, dun modo unívoco, senón dun modo análogo; é dicir, de
distintas maneiras que gardan unha certa semellanza entre si. Profundar nesta
analoxía da Palabra de Deus axudaranos a comprender de que modos Deus nos fala
e, en consecuencia, como nós, como Igrexa diocesana, podemos escoitalo.
- A Palabra de Deus é a revelación
A
expresión “Palabra de Deus” refírese, nun sentido global, á revelación, á “comunicación
que Deus fai de si mesmo”[20]. A mencionada Constitución Dei Verbum describe
a natureza da revelación como o auto-comunicación de Deus aos homes: “Quixo
Deus, coa súa bondade e sabedoría,revelarse a Si mesmo e manifestar o misterio
da súa vontade[21]”. A finalidade desta revelación de Deus
é que os homes, por Cristo e co Espírito Santo, poidan chegar ata o Pai e
participar da natureza divina.
- A Palabra de Deus é o Logos, o Verbo eterno
O Logos,
a Palabra, indica orixinariamente o Verbo eterno, o Fillo único de Deus, nado
do Pai antes de todos os séculos e consustancial con El.
Neste
sentido, san Xoán comeza o seu evanxeo dicindo: “No principio existía o Verbo,
e o Verbo estaba xunto a Deus, e o Verbo era Deus” (Xn 1,1). O Verbo –o Logos–
é a Segunda Persoa da Santísima Trindade. En Deus, na Trindade, existe desde
sempre a Palabra. Non houbo nunca en Deus un tempo no que non existise a Palabra,
no que non houbese diálogo.
- A Palabra é Xesucristo, o Verbo encarnado
O
Logos, o Verbo eterno, sen deixar de ser Deus fíxose home: “fíxose carne e
habitou entre nós” (Xn 1,14). Xesucristo, nado de María Virxe, é realmente o
Verbo de Deus que, sen deixar de ser consustancial ao Pai pola súa divindade,
fíxose consustancial a nós pola súa humanidade. Polo misterio da súa
Encarnación, a Palabra de Deus non só se deixou ouvir senón
que se fixo ver:
“contemplamos a súa gloria” (Xn 1,14).
- A Palabra de Deus exprésase tamén na creación
A
única Palabra de Deus, o seu Verbo, exprésase tamén na creación, no “liber
naturae”, o “libro da natureza”, xa que toda a realidade ten o seu fundamento
nesa Palabra: “Todo foi feito por ela, e sen ela non se fixo nada do que
foi feito (Xn 1,3)”. A creación
non xorde do azar, senón do Logos, da Palabra que é Razón creadora que ordena e
guía[22]. Como escribiu san Boaventura, “toda
criatura é Palabra de Deus despois de que proclama a Deus”[23].
- A Palabra de Deus comunicouse na historia da salvación
Deus,
coa potencia do seu Espírito, “falou polos profetas”, como profesamos no Credo.
A Palabra de Deus exprésase en toda a historia da salvación e chega á súa
plenitude coa Encarnación, a Morte e a Resurrección do Fillo de Deus[24].
- A Palabra de Deus é a palabra predicada polos Apóstolos.
O noso Señor Xesucristo mandou aos
Apóstolos predicar a todos os homes o Evanxeo como fonte de toda verdade
salvadora e de toda norma de conduta. Os Apóstolos recibiron persoal e
solemnemente esa misión por parte do Señor: anunciar o Evanxeo prometido polos
profetas, cumprido por El mesmo e anunciado con a súa voz.
- Esta Palabra transmítese na Tradición viva da
Igrexa.
A Palabra de Deus transmítese na
Tradición viva de toda a Igrexa. Ela encerra na súa Tradición a memoria viva da
Palabra de Deus. Por iso podemos dicir con verdade que a sagrada Escritura está
máis no corazón da Igrexa que na materialidade dos libros escritos.
- A Palabra de Deus é a Sagrada Escritura.
O Antigo e o Novo Testamento son a
Palabra testemuñada e divinamente inspirada.
Os
fieis cristiáns debemos comprender mellor os diversos significados e o sentido
unitario da expresión “a Palabra de Deus”. A referencia esencial é Xesucristo,
o Verbo encarnado e vivo. A fe cristiá non é unha “relixión do Libro” e, por
iso, “a Escritura ha de ser proclamada, escoitada, lida, acollida e vivida como
Palabra de Deus, no seo da Tradición apostólica, da que non
se pode separar”[25].
·
O Shemá e
a tentación dos ídolos (Dt 5-7)
Segue sendo actual atender á prevención
que Deus nos fai de non ceder á tentación dos ídolos. Para non caer nesa
tentación será preciso permanecer á escoita da súa Palabra.
-
A escoita e a memoria
No Shemá,
a oración diaria dos xudeus piadosos, resúmese a fe de Israel e o mandamento
principal: “Escoita, Israel: O Señor, o noso Deus, é Iavé, o único. Amarás
o Señor, o teu Deus, con todo o teu corazón, con todas as túas aspiracións e
con toda a túa forza” (Dt 6,4-5).
A
escoita é a condición fundamental, por parte de Israel, para poder
entrar en comuñón con Deus e participar da súa vida. A alianza, o vínculo entre
Deus e o seu pobo, é posible porque Deus fala e porque o pobo escoita. O Señor
é, ante todo, o Deus de Israel. E Israel é o pobo de Deus.
O mandamento principal de amar a Deus
sen fisuras é a resposta leal á unidade e unicidade do Señor. Unha unión do
pobo con Deus que implica así mesmo a unión dos distintos membros do
pobo entre si.
O
Señor é un Deus celoso (cf
Dt 5,9); é dicir, comprometido co seu pobo, non indiferente á súa sorte. É o
Deus que liberou a Israel da súa escravitude en Exipto.
O
recordo, a memoria, desta actuación salvífica e liberadora faise actual
para cada xeración de crentes ao escoitar o relato do que Deus obrou en favor
do pobo: “Velaí que mañá o teu fillo che preguntará deste xeito: ¿Que
son estas normas, estes preceptos e estes decretos que o Señor, o noso Deus,
vos mandou a vós? Ti responderaslle a teu fillo: Eramos escravos do Faraón en
Exipto, pero o Señor sacounos de Exipto con man forte …’” (Dt 6,20-21).
Na memoria agradecida da acción de Deus
atopa a súa base a observancia da lei, do decálogo, cuxa finalidade é
salvagardar a vida e manter a liberdade dos membros de o pobo.
Como
escribiu o papa Francisco: “A luz de Deus chéganos a través da narración da súa
revelación e, deste xeito, pode iluminar o noso camiño no tempo, lembrando os
beneficios divinos, mostrando como se cumpren as súas promesas”[26].
“A
luz da fe está vinculada ao relato concreto da vida”[27]. Por iso, necesitamos refrescar a
memoria, lembrando as intervencións de Deus na propia vida, na vida da Diocese,
na vida de toda a Igrexa e na vida de o mundo.
- O esquecemento e a idolatría
A conexión entre luz, narración e
recordo ponse en perigo se se cede ao esquecemento: “ten
moito coidado de non te esqueceres do Señor que te sacou do país de Exipto, da
situación de escravitude” (Dt 6,12). A actitude contraria á escoita,
que fai posible a alianza, é a idolatría. O Señor advirte a Israel: “Non
farás para ti imaxe esculpida, que represente nada do que hai arriba no ceo,
nin abaixo na terra, nin na auga de debaixo da terra” (Dt 5,8).
É
incompatible co culto a Deus, co mandamento principal do decálogo, honrar a
“deuses” distintos do Único Señor. A tentación da idolatría brota cando non se
quere respectar o misterio de Deus, a divindade de Deus; cando se pretende substituílo
a El por outras realidades máis ao noso alcance: “o ídolo é un pretexto para
porse a si mesmo no centro da realidade, adorando a obra de
as propias mans”[28].
O Catecismo da Igrexa católica lémbranos, cunha frase de Orixes, que é idólatra
o que “aplica a calquera cousa, en lugar da Deus, a indestructible
noción de Deus”[29].
A idolatría, e a sedución do politeísmo,
acompañan o camiño dos crentes. É unha tentación constante da fe. Hoxe tamén
temos os nosos ídolos, que debemos combater e que revisten formas
que todos coñecemos:
“[A
idolatría] Consiste en divinizar o que non é Deus. Hai idolatría desde o
momento en que o home honra e reverencia a unha criatura en lugar de Deus. Trátese
de deuses ou de demos (por exemplo, o satanismo), de poder, de pracer, da raza,
dos antepasados, do Estado, de o diñeiro, etc.”[30].
Ao
desviarse do Único Señor, o home perde a orientación fundamental da súa vida,
extravía o camiño e vese abocado á dispersión, conducido a un labirinto, a unha
multitude de carreiros que non levan a ningunha parte. Na escoita, na fe, “o
home atopa un camiño seguro, que o libera da dispersión a que lle
someten os ídolos”[31].
O
labirinto da idolatría conduce á morte. Cando o home substitúe a Deus polo que
non o é, tende a comportarse coma se fose Deus, “tentando asumir o control
total, sen prestar atención á sabedoría e aos mandamentos que Deus
deunos a coñecer”[32].
Pola contra, o camiño da vida comporta
recoñecer en Deus a fonte de toda bondade, confiarse a El, abríndonos ao poder
da súa graza e obedecendo os seus mandamentos: “32Tende, pois,
coidado de pólos en práctica tal como volo mandou a vós o Señor, o noso Deus.
Non vos desviedes nin á dereita nin á esquerda.” (Dt 5,32).
- As perversións da relixión
O Catecismo da Igrexa católica advirte de dúas perversións da relixión que
poden asexarnos: unha delas é a superstición e outra a irreligión.
A
superstición é unha perversión, por exceso, da relixión e consiste en “a
desviación do sentimento relixioso e das prácticas que impón”[33]. É contrario á virtude da relixión
atribuír unha importancia case máxica a certas prácticas, ou atribuír a
eficacia das oracións ou dos signos sacramentais á soa materialidad dos mesmos,
prescindindo das disposicións interiores que esixen.
No
cristianismo a razón e a relixión van da man e, como ensinou Bieito XVI, “non
actuar segundo a razón é contrario á natureza de Deus”[34]. É necesario, mediante a adecuada
formación e o conveniente discernimiento, axudar ás persoas a vivir a fe dun
modo máis persoal e activo, purificándoa de supersticións que aínda permanecen[35].
O
Concilio Vaticano II ofrece, á mantenta da liturxia, un criterio que pode
servir en orde a este discernimiento: a Igrexa “examina con benevolencia e, se
pode, conserva íntegro o que nos costumes dos pobos non está indisolublemente
vinculado a supersticiones e erros, e mesmo ás veces o admite, sempre que
harmonice co auténtico espírito litúrxico”[36].
Tamén
a adiviñación e a maxia contradín a honra e o respecto que debemos soamente a
Deus. E, neste sentido, poderiamos mencionar fenómenos que están máis preto de
nós do que parecería a primeira ollada, como nos lembra o Catecismo[37].
San Paulo advirte aos Corintios: “Non
teñades que ver coa idolatría” (1Cor 10,14). Non só o mundo antigo era, con
frecuencia, escravo do culto aos ídolos. Tamén no mundo actual os mesmos, ou
similares ídolos, poden alienar a o home.
Pero
se a superstición pervierte a relixión, non menos o fai, neste caso por
defecto, a irreligión: o tentar a Deus, o sacrilegio e a simonía[38]. Tentar a Deus é querer pór a proba, con
palabras ou con obras, a súa bondade e a súa omnipotencia, dubidando do seu
amor, da súa providencia e da súa poder: “Non tentaredes ao Señor, o voso
Deus” (Dt 6,16).
O sacrilexio é a profanación ou o trato
indigno dos sacramentos e das persoas, cousas e lugares consagrados a Deus. É
un pecado especialmente grave cando é cometido contra a Eucaristía, xa que
neste sacramento o Corpo de Cristo faise presente substancialmente. E, por
desgraza, tivemos que lamentar demasiadas –unha soa sería xa demasiado–
profanaciones contra a Eucaristía.
A
simonía é a compra ou venda de cousas espirituais, esquecendo que o don de Deus
non se compra con diñeiro (cf Hch 8,20). O Código de Dereito Canónico estipula que “fóra das ofrendas determinadas
pola autoridade competente, o ministro non debe pedir nada pola administración
dos sacramentos, e ha de procurar sempre que os necesitados non queden privados
da axuda dos sacramentos por razón de a súa pobreza”[39].
O feito de que existan unhas ofrendas
determinadas pola autoridade da Igrexa débese, non a que se vendan as
realidades sacras, senón á provisión de que o pobo cristián contribúa ao
sostemento de os seus ministros.
- A secularización
A secularización, a corrente cultural
que adoita comportar a desaparición de Deus da conciencia pública, supón un
desafío na orde pastoral e unha urxencia á hora de contribuír á construción
dunha civilización que non desvirtúe o valor do home ao esquecerse de Deus.
Este
reto non afecta á Igrexa só desde “fóra”, senón desde “dentro”. Os Bispos
alertamos sobre a gravidade de a secularización interna:
“a
cuestión principal á que debe facer fronte a Igrexa en España é a súa
secularización interna. Na orixe da secularización está a perda da fe e da súa
intelixencia, na que xogan, sen dúbida, un papel importante algunhas propostas
teolóxicas deficientes relacionadas coa confesión de
a fe cristológica”[40].
En Santiago de Compostela, o papa Bieito
XVI vinculaba a apertura a Deus coa apertura á fraternidade
entre os homes:
“Deixádeme
que proclame desde aquí a gloria do home, que advirta das ameazas á súa
dignidade polo espolio dos seus valores e riquezas orixinarios, pola
marxinación ou a morte infligidas aos máis débiles e pobres. Non se pode dar
culto a Deus sen velar polo home o seu fillo e non se serve ao home sen
preguntarse por quen é o seu Pai e responderlle á pregunta por el. A Europa da
ciencia e das tecnoloxías, a Europa da civilización e da cultura, ten que ser á
vez a Europa aberta á transcendencia e á fraternidade con outros continentes,
ao Deus vivo e verdadeiro desde o home vivo e verdadeiro. Isto é o que a Igrexa
desexa achegar a Europa: velar por Deus e velar polo home, desde a comprensión
que de ambos se nos ofrece en Xesucristo”[41].
- A purificación dos ídolos
Segue
estando vixente a mencionada exhortación do apóstolo san Paulo: “Non teñades
que ver coa idolatría” (1Cor 10,14). O mundo antigo, fóra do pobo de Israel,
era escravo do culto aos ídolos, os cales constituían unha “potente alienación
e desviaban ao home do seu verdadeiro destino”[42].
A
purificación dos ídolos pasa por denunciar o seu carácter de reclamo, de
engano. A palabra ídolo vén do grego e significa “imaxe”, “figura”,
“representación”, pero tamén “espectro”, “fantasma”, “va aparencia”. O ídolo
atrae por medio de falacias e “desvía a quen lle serve da realidade
paraencadealo ao reino de a aparencia”[43].
Cada home honesto ha de exporse unha
cuestión fundamental: Que é o que importa na miña vida? Que debo pór en
primeiro lugar? Cal é o meu verdadeiro fin?
Os
falsos “deuses” están actualmente case sempre asociados á adoración de tres
cosas: os bens materiais, o amor posesivo e o poder[44]:
“Na
nosa sociedade materialista, moitas voces dinnos que a felicidade se consegue
posuíndo os maior números de bens posible e obxectos de luxo. Con todo, isto
significa transformar os bens nunha falsa divindade. No canto de dar a vida,
traen a morte”[45].
San Paulo apelaba á razón dos seus oíntes:
“Fálovos como a persoas sensatas; xulgade vós o que digo” (1Cor 10,15). A
razón, aberta á fe, iluminada pola fe, axudaranos a purificarnos de todos os nosos ídolos para acceder á
verdade do noso ser, á verdade do ser infinito de Deus.
Escoitemos a chamada que Deus dirixe á
súa Igrexa e proclamemos a súa mensaxe de salvación para os homes. Que a
Diocese renove a súa esperanza nestes tempos difíciles póndose á escoita da
Palabra de Deus e dos seus mandatos!
[11] Ou. Gonzálezde Cardedal, “Constitución dogmática
sobre a Igrexa. Introdución”, en: Concilio Ecuménico Vaticano II, Constitucións, Decretos e Declaracións. Edición oficial promovida pola Conferencia Episcopal
Española, BACminor 75, Madrid 2002, 65.
[18] Cf. L. Quinteiro Fiuza, “Presentación”,
en:Diocese Tui-Vigo, Programación pastoral.
Curso 2011-2012. 6-9.
[32] Bieito XVI, Discurso aos mozos da comunidade de recuperación da
universidade de «Notre Dáme» de Sydney, (18-VII-2008).
[40] Conferencia Episcopal Española. LXXXVI Asemblea
Plenaria, Instrución pastoral «Teoloxía e
secularización en España. Ao corenta anos do Concilio Vaticano II», Madrid (30-III-2006), 5. Cf. J. Rico Pavés
(dir.), A fe dos sinxelos. Comentario á
instrución pastoral «Teoloxía e secularización en España. Ao corenta anos do
Concilio Vaticano II» (2006),
BAC, Madrid 2012.
[41] Bieito XVI, Homilía da Santa Misa con ocasión do Ano Santo
Compostelán. Praza de o Obradoiro, (06-XI-2010).
[44] Cf. Bieito XVI, Discurso aos mozos da comunidade de recuperación da
universidade de «Notre Dáme» de Sydney, (18-VII-2008).
Comentarios
Publicar un comentario