Traballar a XORNADA MUNDIAL DA XUVENTUDE 5
Catequese 3. Contemplar o misterio da Encarnación (Nadal) segundo as súas dimensións propias, axudando a recuperar o asombro ante a Misericordia de Deus
SÍNTESE:
1. A resposta de Deus é unha Persoa, ten nome: Jesús. Por iso a cuestión é coñecer e amar a Jesús. Convivir con El.
2. O corazón cristián asómbrase ante o misterio da Encarnación: o abajamiento de Deus e o seu condescendencia; a colaboración da liberdade do home, tal e como se ve no misterio da Virxe María; a humanidade de Deus.
3. O misterio da Encarnación inaugura o método que Deus elixiu para manifestarse: o método do encontro. Os encontros de Jesús narrados polos Evanxeos. O encontro con Cristo como inicio dun camiño e dunha experiencia de convivencia con El.
TEXTO:
1. A resposta ten un nome
«Xosé, fillo de David, non temas tomar contigo a María a túa esposa, porque o concibido nela vén do Espírito Santo. Dará a luz un fillo a quen porás por nome Jesús, porque el salvará ao seu pobo dos seus pecados» (Mt 1, 20-21). A resposta persoal que Deus ofreceu humanamente a nosa sede de infinito, o seu propio Fillo, supera todos os nosos desexos. É absolutamente sobreabundante. E, con todo, como di o anxo a Xosé - cuxo corazón se encheu de temor ante algo incomprensible para el - dita resposta é o máis concreto que existe, ten até un nome preciso: Xesús.
A resposta de Deus ao home é unha Persoa: o seu Fillo Xesús. É importantísimo que non pasemos por alto esta afirmación: Deuos non quixo respondernos ditándonos uns principios doctrinales ou ensinándonos un camiño moral para que puidésemos percorrelo. O Papa ensínanolo ao principio da encíclica Deus caritas est: «Non se comeza a ser cristián por unha decisión ética ou unha gran idea, senón polo encontro cun acontecemento, cunha Persoa, que dá un novo horizonte á vida e, con iso, unha orientación decisiva» (DCE 1).
Deus respondeunos enviando ao seu Fillo. Un Fillo ao que podemos chamar co seu nome propio: Xesús.
Por iso a tarefa da vida é a amizade con Xesús, coñecerlle e amarlle. Convivir con Xesús é o modo para que o noso corazón sacie permanentemente a súa sede. É impresionante que o Evanxeo describa a primeira intención de Xesús ao elixir os seus amigos máis directos, os doce, con estas palabras: «instituiu doce para que estivesen con el» (Mc 3, 14). Estar con Cristo: esta é a resposta, este é o camiño, isto é ser cristián. E isto, atención, é o contido da vida: porque a vida déusenos para que o noso corazón saciase, para que sexamos felices.
Normalmente cando nos facemos amigos de alguén, imos coñecendo, aos poucos, a súa vida: quen son os seus pais, onde naceu e creceu, que é o que lle gusta e o que prefire evitar. Tamén a amizade con Xesucristo implica coñecerlle máis e máis, para poder seguirlle. O misterio do Nadal, que pronto celebraremos, é unha ocasión privilexiada para profundar no coñecemento de Xesús.
2. O asombro ante Deus feito home
Xesús, vímolo, é a resposta de Deus que sae humanamente ao noso encontro: Deus e home verdadeiro. Quizá esteamos demasiado afeitos escoitar estas palabras como para volver conmovernos co que anuncian e significan. Ás veces dicimos "Deus fíxose home", coa mesma intensidade de "hoxe fai frío": como se fose o máis normal do mundo! E, con todo, basta deterse un momento e repetir estas palabras pensando o que dicimos, para que o asombro e a conmoción invádannos: Deus fíxose home.
É importante que contemplemos a verdade destas palabras.
a) Deus se abaixa para atopar humanamente aos homes.
O Novo Testamento ofrécenos numerosas pasaxes que nos poden axudar a achegarnos de maneira nova a este misterio de misericordia: «O nacemento de Xesucristo foi desta maneira: A súa nai, María, estaba desposada con Xosé, e antes de empezar a estar xuntos eles, atopouse encinta por obra do Espírito Santo» (Mt 1, 18).
«O anxo díxolles: Non temades, pois vos anuncio unha gran alegría, que o será para todo o pobo: naceuvos hoxe, na cidade de David, un salvador, que é o Cristo Señor; e isto serviravos de sinal: atoparedes un neno envolto en cueiros e deitado nun pesebre» (Lc 2, 10-12).
«E a Palabra fíxose carne, e puxo a súa morada entre nós, e vimos a súa gloria, gloria que recibe do Pai como Fillo único, cheo de graza e de verdade» (Jn 1, 14).
«Tede entre vós os mesmos sentimentos que tivo Cristo: O cal, sendo de condición divina, non retivo ávidamente o ser igual a Deus. Senón que se desposuíu de si mesmo tomando condición de servo, facéndose semellante aos homes e aparecendo no seu porte como home» (Flp 2, 5-7).
«Dunha maneira fragmentaria e de moitos modos falou Deus no pasado aos nosos pais por medio dos profetas; nestes últimos tempos falounos por medio do Fillo» (Heb 1, 1-2).
«O que existía desde o principio, o que ouvimos, o que vimos cos nosos ollos, o que contemplamos e tocaron as nosas mans acerca da Palabra de vida, - pois a Vida manifestouse, e nós vímola e damos testemuño e anunciámosvos a vida eterna, que estaba co pai e que se nos manifestou - o que vimos e oído, anunciámosvolo, para que tamén vós esteades en comuñón connosco» (1Jn 1, 1-3).
Todos estes textos fálannos dun feito concreto: Deus naceu. Deus, sendo Deus, quixo facerse home para poder ser visto, oído e tocado; para poder falar humanamente aos homes, para ser salvador do pobo. Trátase dun feito desconcertante porque implica un "abaixamiento de Deus". A tradición da Igrexa usa unha palabra moi expresiva para referirse á vontade amorosa de Deus de saír ao noso encontro, facéndose home como nós: condescendencia.
Unha palabra que mostra a absoluta gratuidade e o abismo de amor da Encarnación do Señor. Un antiquísimo himno litúrxico - o Te Deum - describe esta condescendencia cantando: "O teu, ad liberandum suscepturus hominem, non horruisti Virginis uterum", Ti, para liberar ao home, aceptaches a condición humana sen desdeñar o seo da Virxe. A tradución española do himno enmascara un pouco o orixinal latín: a Igrexa canta, chea de asombro, que a Xesús non lle produciu horror ser concibido no seo da Virxe!
O misterio da Encarnación expresa, por tanto, o amor gratuíto e desbordante de Deus polo home. Un amor tan sobreabundante que non teme facerse en todo igual ao amado, menos no pecado.
b) Deus, para manifestarnos o seu amor, conta connosco
A sobreabundancia do amor de Deus maniféstase de maneira particular no feito de que nos chama a colaborar con El.
Deus fíxose home a través do si de María Virxe:
«Ao sexto mes foi enviado por Deus o anxo Gabriel a unha cidade de Galilea, chamada Nazaret, a unha virxe desposada cun home chamado José, da casa de David; o nome da virxe era María. E entrando onde ela estaba dixo: "Alégrache, chea de graza, o Señor é contigo". Ela turbouse por estas palabras, e discorría que significaría aquel saúdo. O anxo díxolle: "Non temas, María, porque achaches graza diante de Deus; vas concibir no seo e vas dar a luz un fillo, a quen porás por nome Xesús. El será grande e será chamado Fillo do Altísimo, e o Señor Deus daralle o trono de David, o seu pai; reinará sobre a casa de Jacob polos séculos e o seu reino non terá fin". María respondeu o anxo: "Como será isto, posto que non coñezo home?". O anxo respondeulle: "O Espírito Santo virá sobre ti e o poder do Altísimo cubrirache coa súa sombra; por iso o que ha de nacer será santo e será chamado Fillo de Deus. Mira, tamén Isabel, o teu parente concibiu un fillo na súa vellez, e este é xa o sexto mes daquela que chamaban estéril, porque ningunha cousa é imposible para Deus". Dixo María: "Velaquí a escrava do Señor; fágase en min segundo a túa palabra". E o anxo deixándoa foise» (Lc 1, 26-28).
O amor non impón. Quen ama convida ao amado a responder, espera o seu si como o don máis precioso. Contemplando o misterio da Encarnación, podemos recoñecer que Deus chama discretamente á nosa porta, pide a axuda da liberdade do home - a liberdade inocente de María, a Inmaculada - para poder entregarse a el e amarlle.
A condescendencia do amor de Deus chega até solicitar a colaboración da súa criatura na obra da salvación. Por iso contemplando o misterio da Encarnación a través do si da Virxe, podemos aprender a verdade e o valor da liberdade. A liberdade, - «un dos máis prezados dons que aos homes deron os ceos; con ela non poden igualarse os tesouros que encerra a terra nin o mar encobre», como di don Quixote a Sancho (II, LVIII)- é, ante todo, a capacidade de dicir si, de adherirse ao designio de amor de Deus. E o home é o único ser da creación que pode dicir si ao seu Creador, que pode ser un verdadeiro interlocutor, que pode libremente amarlle. Na vida da comunidade cristiá, o home aprende permanentemente o significado e o valor da liberdade. E cando dita liberdade decae polo pecado, o cristián é recuperado e as súas feridas son curadas co bálsamo da misericordia.
Un xesto sinxelo lembra cotidianamente aos cristiáns que Deus chámalles a colaborar con El, que a liberdade é o don precioso que Deus concedeulles para poder amar: a oración do Ángelus. Tres veces ao día - nalgúns pobos aínda se ouven as campás que chaman a oración - recitando as palabras do anxo e da Ave María, somos chamados a recoñecer o gran misterio de Deus que se fai home.
c) A "humanidade" de Deus
O misterio da Encarnación permítenos, por último, falar - paradoxalmente! - da humanidade de Deus. Así o fai o texto latino da Carta a Perico: «Cando se manifestou benignitas et humanitas Dei (a bondade de Deus o noso Salvador e o seu amor aos homes)» (Tt 3, 4).
Xa dixemos que Deus quixo responder humanamente ao home. Isto significa que o camiño que El elixiu, a linguaxe que preferiu, foi o camiño e a linguaxe dos homes: Deus fala con palabra humana.
Por iso, desde que Deus fíxose home, para coñecerlle e amarlle, para verlle, ouvirlle e tocarlle - como di san Xoán - a vía que se nos ofrece é o home. Concretamente este home: Xesús de Nazaret. E nel todo o humano.
A Igrexa non deixa de lembrárnolo cando afirma que nada humano nos é alleo: «Os gozos e as esperanzas, as tristezas e as angurias dos homes do noso tempo, sobre todo dos pobres e de cuantos sofren, son á vez gozos e esperanzas, tristezas e angustias dos discípulos de Cristo. Nada hai verdadeiramente humano que non atope eco no seu corazón. A comunidade cristiá está integrada por homes que, reunidos en Cristo, son guiados polo Espírito Santo no seu peregrinar cara ao reino do Pai e recibiron a boa nova da salvación para comunicala a todos. A Igrexa, por iso, sente íntima e realmente solidaria do xénero humano e da súa historia» (Gaudium et spes 1).
3. Atoparse con Jesús
Os Evanxeos da infancia nárrannos o nacemento de Jesús. Os anxos, os pastores, os magos. foron testemuñas deste feito inaudito: Deus faise home e nace en Belén. Os prodixios da noite de Nadal, con todo, mergulláronse na normalidade da vida cotiá da familia de Nazaret. E fixérono durante trinta anos. O Evanxeo dinos simplemente que Xesús, tras o episodio do encontro cos doutores no templo á idade de doce anos, «baixou con eles e viño a Nazaret, e vivía suxeito a eles. A súa nai conservaba coidadosamente todas as cousas no seu corazón. E Xesús progresaba en sabedoría, en estatura e en graza ante Deus e ante os homes» (Lc 2, 51-52).
Crecendo Xesús deuse a coñecer. Deus feito home saíu ao encontro dos homes: concretamente, na historia dos homes, no medio das súas faenas cotiás.
O camiño que Deus elixiu para comunicarse aos homes - facerse un deles, facerse home - adquire toda a súa densidade a través do método normal e cotián co que se coñecen os homes entre si: o método do encontro.
Os Evanxeos nárrannos os encontros de Xesús cos homes e mulleres do seu tempo. Encontros que acontecen nas circunstancias normais da vida, as circunstancias que todos vivimos: a voda duns amigos (cfr. Jn 2, 1-10), a morte dun fillo (cfr. Lc 7, 11-17), a enfermidade (cfr. Mt 8, 1-17), un paseo cos amigos (cfr. Mc 2, 23-28).
Como nos ensina o Catecismo da Igrexa católica «os Evanxeos foron escritos por homes que pertenceron ao grupo dos primeiros que tiveron fe (cf. Mc 1, 1; Jn 21, 24) e quixeron compartila con outros. Coñecendo pola fe quen é Jesús, puideron ver e facer ver os trazos do seu Misterio durante toda a súa vida terrea.
Desde os cueiros da súa natividade (Lc 2, 7) até o vinagre da súa Paixón (cf. Mt 27, 48) e o sudario da súa resurrección (cf. Jn 20, 7), todo na vida de Xesús é signo do seu Misterio. A través dos seus xestos, os seus milagres e as súas palabras, revelouse que "nel reside toda a plenitude da Divindade corporalmente" (Col 2, 9). A súa humanidade aparece así como o "sacramento", é dicir, o signo e o instrumento da súa divindade e da salvación que trae consigo: o que había de visible na súa vida terrea conduce ao misterio invisible do seu filiación divina e da súa misión redentora» (n. 515).
De todos os encontros de Xesús leamos o episodio de Zaqueo. Nesta páxina evangélica podemos percibir algúns trazos fundamentais do que significa atoparse con Xesús:
«Entrando en Xericó atravesaba a cidade. Había un home chamado Zaqueo, que era xefe de publicanos, e rico. Trataba de ver quen era Xesús, pero non podía por mor da xente, porque era de pequena estatura. Adiantouse correndo e subiuse a un sicómoro para verlle, pois ía pasar por alí. E cando Xesús chegou a aquel sitio, alzando a vista, díxolle: "Zaqueo, baixa pronto; porque convén que hoxe me quede eu na túa casa". Apresurouse a baixar e recibiulle con alegría. Ao velo, moitos murmuraban, dicindo: "Ha ir a hospedarse a casa dun home pecador". Zaqueo, posto en pé, dixo ao Señor: "Darei, Señor, a metade dos meus bens aos pobres; e se en algo defraudei a alguén, devolvereille o cuádruplo". Xesús díxolle: "Hoxe chegou a salvación a esta casa, porque tamén leste é fillo de Abraham, pois o Fillo do home veu a buscar e salvar o que estaba perdido"» (Lc 19, 1-10).
Xesús sae ao noso encontro sen que nós merezámolo, sen que teñamos ningún título que nos faga dignos de atoparlle. Máis aínda: a razón pola que sae ao noso encontro é que necesitamos ser salvados. Xesús sae ao noso encontro porque vén buscarnos, a nós que estabamos perdidos. Vén buscarnos e diríxese a nós pronunciando o noso nome. A conmoción do corazón de Zaqueo ao ouvir o seu nome, é a mesma que a de san Pablo cando di: Cristo «amoume e entregouse a si mesmo por min» (Gal 2, 20). O encontro gratuíto con Xesús enche o corazón de Zaqueo de alegría: é o signo da presenza de Deus na vida. Esa alegría que nace da conciencia de ser amado, e amado até o punto de que o noso pecado é redimido e abrazado, mergullado nun océano de misericordia. E a tanto amor o home quere corresponder: é o desexo de cambiar, de seguir a Jesús. O encontro con Jesús, que é un encontro de salvación, pon sempre ao home ante a decisión de seguirlle, de cambiar, de converterse. De novo nosa liberdade volve ser protagonista, de novo o amor chama á liberdade do home a colaborar con el.
En todos os encontros de Xesús que nos narran os Evanxeos podemos descubrir estes trazos: a vida cotiá dos homes mostra a súa necesidade, Xesús se apiada dela e sae ao seu encontro, a salva e colma o corazón de alegría, de paz, e entón o home desexa seguirlle, cambiar.
Pero o encontro con Xesús é o inicio dun camiño. Miles de persoas atopáronlle. Algúns empezaron a seguirlle. A uns poucos convidoulles a convivir con El máis estreitamente. No camiño de seguimento de Xesús a liberdade dos discípulos - e hoxe a nosa! - púñase en xogo día a día. Convivindo con El aprenderon a coñecerlle, escoitábanlle, víanlle tratar á xente, conmoverse pola súa necesidade, reprocharlles a súa obcecación ou a súa hipocrisía. Foi un camiño no que compartiron a humanidade de Deus. E nese camiño, aos poucos, creceu o coñecemento e o amor por Xesús.
Unha tarde, vendo que moitos lle abandonaron, «Xesús dixo entón aos Doce: "Tamén vós queredes marcharvos?". Respondeulle Simón Pedro: "Señor, a quen iremos? Ti tes palabras de vida eterna, e nós cremos e sabemos que ti es o Santo de Deus» (Jn 6, 67-69). Deus fíxose home e saíunos ao encontro para que cada un de nós, un día, podamos facer nosas as palabras de Pedro.
Comentarios
Publicar un comentario