Sínodo da Mocidade - Documento final II

II PARTE. «ABRÍRONSELLES OS OLLOS»

58. «E comezando por Moisés e todos os profetas, foilles interpretando o que as Escrituras falaban del. O entraren na aldea onde ían, fixo coma quen quería seguir para adiante. 29Pero eles porfiáronlle, dicindo: Queda connosco, porque se fai tarde, e a noite bótase enriba.
Quedou con eles. E mentres estaban na mesa, colleu o pan, bendiciuno e partiuno e déullelo. Entón abríronselles os ollos e recoñecérono; pero el desapareceu.» (Lc 24,27-31).

Despois de escoitalos, o Señor dirixe aos dous viandantes una "palabra" incisiva e decisiva, autorizada e transformadora. Así, con dozura e fortaleza, o Señor entra na súa morada, queda con eles e comparte o pan da vida: é o signo eucarístico que permite que os dous discípulos finalmente abran os ollos.

Un novo Pentecostés

A acción do Espírito Santo

59. O Espírito Santo acende o corazón, abre os ollos e suscita a fe dos dous viandantes. Actúa desde o inicio da creación do mundo para que o proxecto do Pai de recapitular en Cristo todas as cousas alcance a súa plenitude. Actúa en todos os tempos e lugares, na variedade dos contextos e das culturas, suscitando mesmo no medio das dificultades e sufrimentos o compromiso pola xustiza, a procura da verdade, a coraxe da esperanza. Por isto san Pablo afirma que «ata hoxe toda a creación está xemendo e sofre dores de parto» (Rm 8,22). O desexo de vivir no amor e a sa inquietude que habita o corazón dos mozos son parte do gran anhelo de toda a creación cara á plenitude da alegría. En cada un deles, mesmo naqueles que non coñecen a Cristo, o Espírito Creador actúa para guialos á beleza, á bondade e á verdade.

O Espírito rexuvenece a Igrexa

60. A mocidade é unha etapa orixinal e estimulante da vida, que o propio Xesús viviu, santificándola. A Mensaxe aos mozos do Concilio Vaticano II (7 decembro 1965) presentou á Igrexa como a «verdadeira mocidade do mundo», que posúe «a facultade de alegrarse co que comeza, de darse sen recompensa, de renovarse e de partir de novo para novas conquistas». Coa súa frescura e a súa fe os mozos contribúen a mostrar este rostro da Igrexa, no que se reflicte «o gran Vivente, o Cristo eternamente novo». Non se trata pois de crear unha nova Igrexa para os mozos, senón máis ben de volver descubrir con eles a mocidade da Igrexa, abríndose á graza dun novo Pentecostés.

O Espírito na vida do crente

61. A vocación do cristián é seguir a Cristo pasando polas augas do Bautismo, recibindo o selo da Confirmación e converténdose coa Eucaristía en parte do seu corpo: «Vén o Espírito Santo, o lume despois da auga e vós convertédesvos en pan, é dicir en Corpo de Cristo» (S. Agustín, Sermón 227). No camiño da iniciación cristiá é ante todo a Confirmación, o sacramento que permite aos crentes revivir a experiencia pentecostal dunha nova efusión do Espírito para o crecemento e a misión. É importante volver descubrir a riqueza deste sacramento, comprender o seu vínculo coa vocación persoal de todo bautizado e coa teoloxía dos carismas, coidar mellor a pastoral, a fin de que non sexa un momento formal e pouco significativo. Todo camiño vocacional ten ao Espírito Santo como protagonista: El é o "mestre interior" polo que deixarse guiar.

Unha auténtica experiencia de Deus

62. A primeira condición para o discernimiento vocacional no Espírito é unha auténtica experiencia de fe en Cristo morto e resucitado, lembrando que esta luz «non disipa todas as nosas tebras, senón que, como unha lámpada, guía os nosos pasos na noite, e isto basta para camiñar» (Francisco, Lumen fidei, 57). Nas comunidades cristiás ás veces corremos o risco de propor, máis aló das intencións, un teísmo ético e terapéutico, que responde á necesidade de seguridade e de consolo do ser humano, en lugar dun encontro vivo con Deus á luz do Evanxeo e coa forza do Espírito. Se é verdade que a vida renace soamente mediante a vida, está claro que os mozos necesitan atopar comunidades cristiás realmente arraigadas na amizade con Cristo, que nos leva ao Pai na comuñón do Espírito Santo.

CAPÍTULO I

O DON DA MOCIDADE

Xesús, mozo entre os mozos

A mocidade de Xesús

63. «Mozo entre os mozos para ser exemplo para os mozos e consagralos ao Señor» (S. Ireneo, Contra as herexías, II,22,4). Cristo santificaou a mocidade polo feito mesmo de vivila. A narración bíblica presenta un só episodio da mocidade de Xesús (cf. Lc 2,41-52), que el viviu sen clamor, na sinxeleza e na laboriosidade de Nazaret, tanto que lle recoñecían como «o carpinteiro» (Mc 6,3) e «o fillo do carpinteiro» (Mt 13,55).

Contemplando a súa vida podemos entender mellor a bendición da mocidade: Xesús tiña unha confianza incondicional no Pai, coidou a amizade cos seus discípulos, e mesmo nos momentos críticos permaneceu fiel a eles. Manifestou unha profunda compaixón polos máis débiles, especialmente os pobres, os enfermos, os pecadores e os excluídos. Tivo a valentía de enfrontarse ás autoridades relixiosas e políticas do seu tempo; viviu a experiencia de sentirse incomprendido e descartado; sentiu medo do sufrimento e coñeceu a fraxilidade da paixón; dirixiu a súa mirada ao futuro abandonándose nas mans seguras do Pai e á forza do Espírito. En Xesús todos os mozos poden recoñecerse, cos seus medos e as súas esperanzas, as súas incertezas e os seus soños e poden encomendarse a el. Será para eles fonte de inspiración contemplar os encontros de Xesús cos mozos.

Coa mirada do Señor

64. Escoitar a Cristo e a comuñón con el permite tamén aos pastores e educadores madurar unha lectura sabia deste período da vida. O Sínodo tratou de mirar aos mozos coa actitude de Xesús, para discernir na súa vida os signos da acción do Espírito. En efecto, cremos que tamén hoxe Deus fala á Igrexa e ao mundo mediante os mozos, a súa creatividade e o seu compromiso, así como os seus sufrimentos e as súas solicitudes de axuda. Con eles podemos ler máis proféticamente nosa época e recoñecer os signos dos tempos; por isto os mozos son un dos "lugares teolóxicos" nos que o Señor nos dá a coñecer algunhas das súas expectativas e desafíos para construír o mañá.

Trazos da idade xuvenil

65. A mocidade, fase do desenvolvemento da personalidade, está marcada por soños que van tomando corpo, por relacións que adquiren cada vez máis consistencia e equilibrio, por intentos e experimentacións, por eleccións que constrúen gradualmente un proxecto de vida. Neste período da vida, os mozos están chamados a proxectarse cara a adiante sen cortar coas súas raíces, a construír autonomía, pero non en solitario. O contexto social, económico e cultural, non sempre ofrece condicións favorables. Moitos mozos santos teñen feito brillar os trazos da idade xuvenil en toda a súa beleza e na súa época foron verdadeiros profetas de cambio; o seu exemplo mostra de que son capaces os mozos cando se abren ao encontro con Cristo.

Tamén os mozos con discapacidade ou que sofren enfermidade poden dar unha contribución valiosa. O Sínodo convida as comunidades a dar espazo a iniciativas que os recoñezan e permítanlles ser protagonistas, por exemplo co uso da lingua dos signos para persoas xordas, itinerarios catequéticos oportunamente finalizados e experiencias asociativas ou de inserción laboral.

A sa inquietude dos mozos

66. Os mozos teñen unha inquietude que ante todo hai que valorar, respectar e acompañar, apostando con convicción pola súa liberdade e a súa responsabilidade. A Igrexa sabe por experiencia que para renovarse necesita a contribución deles. Os mozos, en certos aspectos, van por diante dos pastores. A mañá de Pascua o novo discípulo que o Señor amaba chegou o primeiro ao sepulcro, precedendo na súa carreira a Pedro, que sentía o peso da idade e da súa traizón (cf. Xn 20,1-10); do mesmo xeito na comunidade cristiá o dinamismo xuvenil é unha enerxía renovadora para a Igrexa, porque lle axuda a quitarse de encima pesadez e lentitude, e a abrirse a Cristo resucitado. Ao mesmo tempo, a actitude do discípulo amado indica que é importante permanecer vinculados á experiencia dos anciáns, recoñecer o papel dos pastores e non avanzar sós. Deste xeito lograrase esa sinfonía de voces que é froito do Espírito.

Os mozos feridos

67. A vida dos mozos, como a de todos, está marcada tamén por feridas. Son as feridas das derrotas da propia historia, dos desexos frustrados, das discriminacións e inxustizas sufridas, do non sentirse amados ou recoñecidos. Son feridas o corpo e da mente. Cristo, que aceptou pasar pola paixón e a morte, faise próximo mediante a súa cruz de todos os mozos que sofren. Doutra banda, están as feridas morais, o peso dos propios erros, os sentimentos de culpa por equivocarse. Reconciliarse coas propias feridas é hoxe máis que nunca condición necesaria para unha vida boa. A Igrexa está chamada a soster a todos os mozos nas súas probas e a promover accións pastorais adecuadas.

Chegar a ser adultos

A idade de elixir

68. A mocidade é unha fase da vida que debe terminar, para deixar espazo á idade adulta. Este paso non ten lugar de modo puramente anagráfico, senón que implica un camiño de maduración, que non sempre se ve facilitado polo ambiente no que viven os mozos. En moitas rexións, en efecto, difundiuse unha cultura do provisional que favorece unha prolongación indefinida da adolescencia e o adiamento das decisións; o medo ao definitivo xera así unha especie de parálise na toma de decisións. A mocidade, con todo, non pode ser un tempo en suspenso: é a idade das decisións e precisamente nisto consiste o seu atractivo e o seu maior cometido. Os mozos toman decisións en ámbito profesional, social, político, e outras máis radicais que darán unha configuración determinante á súa existencia. Á mantenta destas últimas fálase precisamente de "decisións para a vida": e efectivamente é a vida mesma, na súa singularidade irrepetible, a que recibe a súa orientación definitiva.

A existencia baixo o signo da misión

69. O papa Francisco convida os mozos a pensar a propia vida no horizonte da misión: «Moitas veces, na vida, perdemos tempo preguntándonos: "Pero, quen son eu"?. E ti podes preguntarte quen es e pasar toda unha vida buscando quen es. Pero pregúntache: "Para quen son eu"?». (Discurso na Vixilia de oración en preparación para a Xornada Mundial da Mocidade, Basílica de Santa María a Maior, 8 abril 2017). Esta afirmación ilumina de modo profundo as decisións sobre a vida, porque lembra que hai que asumilas no horizonte liberador da entrega dun mesmo. Este é o único camiño para alcanzar unha felicidade auténtica e duradeira! Efectivamente, «a misión no corazón do pobo non é unha parte da miña vida, ou un adorno que me podo quitar; non é un apéndice ou un momento máis da existencia. É algo que eu non podo arrincar do meu ser se non quero destruírme. Eu son unha misión nesta terra, e para iso estou neste mundo» (Francisco, Evangelii gaudium, 273).

Unha pedagoxía capaz de interpelar

70. A misión é un compás seguro para o camiño da vida, pero non é un "GPS", que mostra por adiantado todo o percorrido. A liberdade sempre leva unha dimensión de risco que hai que valorizar con decisión e acompañar con gradualidad e sabedoría. Moitas páxinas do Evanxeo móstrannos a Xesús que convida a atreverse, a ir mar dentro, a pasar da lóxica da observancia dos preceptos á lóxica do don xeneroso e incondicional, sen esconder a esixencia de cargar consigo a propia cruz (cf. Mt 16,24). É radical: «El dáo todo e pide todo: dá un amor total e pide un corazón indiviso» (Francisco, Homilía,14 outubro 2018). Evitando espertar falsas ilusións nos mozos con propostas reducidas ao mínimo ou sufocalos cun conxunto de regras que dan unha imaxe estreita e moralista do cristianismo, estamos chamados a investir na súa audacia e a educalos para que asuman as súas responsabilidades, seguros de que mesmo o erro, o fracaso e as crises son experiencias que poden fortalecer a súa humanidade.

O verdadeiro sentido da autoridade

71. Para cumprir un verdadeiro camiño de maduración os mozos necesitan a adultos con autoridade. No seu significado etimológico a auctoritas indica a capacidade de facer crecer; non expresa a idea dun poder directivo, senón dunha verdadeira forza xeradora. Cando Xesús se atopa cos mozos, en calquera estado e condición que estivesen, tamén cando estaban mortos, dun modo ou outro lles dicía: "Érguete! Crece!"; e a súa palabra realizaba o que dicía (cf. Mc 5,41; Lc 7,14). No feito da curación do epiléptico endemoniado (cf. Mc 9,14-29), que evoca tantas formas de alienación dos mozos de hoxe, queda claro que Xesús non lle estreita a man para quitarlle a liberdade senón para activala, para liberala. Xesús exerce plenamente a súa autoridade, sen ser posesivo, nin exercer manipulación nin sedución: o único que quere é que o mozo creza.

O vínculo coa familia

72. A familia é a primeira comunidade de fe na que, a pesar dos límites e carencias, o mozo experimenta o amor de Deus e comeza a discernir a súa propia vocación. Os Sínodos anteriores, e a sucesiva Exhortación apostólica Amoris laetitia, non cesan de resaltar que a familia, como Igrexa doméstica, ten o labor de vivir a alegría do Evanxeo na vida cotiá e facer partícipe desta a todos os membros segundo a súa condición, á vez que permanece aberta á dimensión vocacional e misioneira.

Con todo, as familias non sempre educan aos fillos a mirar cara ao futuro cunha lóxica vocacional. Ás veces a procura de prestixio social ou do éxito persoal, a ambición dos pais ou a tendencia a determinar as eleccións dos fillos invaden o espazo do discernimiento e condicionan as súas decisións. O Sínodo recoñece a necesidade de axudar ás familias a asumir de modo máis claro unha concepción da vida como vocación. O relato evanxélico de Xesús adolescente (cf. Lc 2,41-52), sumiso aos seus pais pero capaz de separarse deles para ocuparse das cousas do Pai, é un valioso exemplo que arroxa luz para vivir de modo evanxélico as relacións familiares.

Chamados á liberdade

O Evanxeo da liberdade

73. A liberdade é condición esencial para toda auténtica decisión sobre a vida. Con todo, existe o risco de entendela mal, entre outras cousas porque non sempre se presenta adecuadamente. A propia Igrexa acaba aparecendo para moitos mozos como unha institución que impón regras, prohibicións e obrigacións. Cristo, en cambio, «liberounos para a liberdade» (Ga 5,1), facéndonos pasar do réxime da lei ao do Espírito. Á luz do Evanxeo, hoxe é oportuno recoñecer máis claramente que a liberdade é constitutivamente relacional e mostrar que as paixóns e as emocións son relevantes na medida en que orientan cara ao auténtico encontro co outro. Esta perspectiva demostra con claridade que a verdadeira liberdade é comprensible e posible soamente en relación á verdade (cf. Xn 8,31-32) e sobre todo á caridade (cf. 1Co 13,1-13; Ga 5,13): a liberdade é ser un mesmo no corazón doutro.

Unha liberdade como resposta

74. Mediante a fraternidade e a solidariedade vividas, especialmente cos últimos, os mozos descobren que a auténtica liberdade nace de sentirse acollidos e crece, deixando espazo ao outro. Fan unha experiencia análoga cando se comprometen a cultivar a sobriedade ou o respecto ao medio ambiente. A experiencia do recoñecemento recíproco e do compromiso compartido lévaos a descubrir que no seu corazón habita unha chamada silenciosa ao amor que provén de Deus. Deste xeito, é fácil recoñecer a dimensión transcendente que a liberdade leva orixinariamente consigo e que en contacto coas experiencias máis intensas da vida -o nacemento e a morte, a amizade e o amor, a culpa e o perdón- espértase máis claramente. Son precisamente estas experiencias as que axudan a recoñecer que a natureza da liberdade é radicalmente unha resposta.

A liberdade e a fe

75. Hai máis de 50 anos, san Paulo VI introduciu a expresión «diálogo da salvación» e interpretou a misión do Fillo no mundo como expresión dun «formidable requirimento de amor». Engade, con todo, que somos «libres para acollelo ou rexeitalo» (Ecclesiam suam, 36). Nesta perspectiva, o acto de fe persoal aparece como libre e liberador: será o punto de partida para irse apropiando gradualmente dos contidos da fe. A fe pois non constitúe un elemento que se engade externamente á liberdade, senón que é cumprimento do anhelo da conciencia de verdade, de ben e de beleza, que se atopan plenamente en Xesús. O testemuño de tantos mozos mártires do pasado e do presente, que resoou con forza no Sínodo, é a proba máis convincente de que a fe nos fai libres respecto dos poderes do mundo, das súas inxustizas e mesmo fronte á morte.

A liberdade ferida e redimida

76. A liberdade humana está marcada polas feridas do pecado persoal e da concupiscencia. Pero cando, grazas ao perdón e á misericordia, a persoa toma conciencia dos obstáculos que a apresan, crece en madurez e pode empeñarse con máis lucidez nas decisións definitivas da vida. Nunha perspectiva educativa, é importante axudar aos mozos a non desalentarse fronte a erros e fracasos, aínda que sexan humillantes, porque forman parte integrante do camiño cara a unha liberdade máis madura, consciente da propia grandeza e debilidade.

O mal non ten a última palabra: «Porque tanto amou Deus ao mundo, que entregou ao seu Fillo unixénito» (Xn 3,16). El amounos ata o final e rescatou así a nosa liberdade. Morrendo por nós na cruz derramou o seu Espírito, e «onde está o Espírito do Señor hai liberdade» (2 Co 3,17): unha liberdade nova, pascual, que se cumpre na entrega cotiá de si.

CAPÍTULO II 

O MISTERIO DA VOCACIÓN

A procura da vocación

Vocación, viaxe e descubrimento

77. O relato da chamada de Samuel (cf. 1 Sm 3,1-21) permite darse conta de cales son os trazos fundamentais do discernimiento: a escoita e o recoñecemento da iniciativa divina, unha experiencia persoal, unha comprensión progresiva, un acompañamento paciente e respectuoso do misterio en acto, unha destinación comunitaria. A vocación non se impón a Samuel como un destino que debe padecer; é unha proposta de amor, un envío misioneiro nunha historia cotiá de confianza recíproca.

Para o mozo Samuel, así como para cada home e muller, a vocación, aínda que teña momentos fortes e privilexiados, leva unha longa viaxe. A palabra do Señor esixe tempo para ser comprendida e interpretada; a misión á que chama vaise desvelando gradualmente. Aos mozos fascínalles a aventura do descubrimento progresivo de si mesmos. Aprenden de boa gana das actividades que desempeñan e dos encontros e as relacións, implicándose na vida cotiá. Con todo, necesitan que se lles axude a dar unidade ás diversas experiencias e a lelas desde unha perspectiva de fe, vencendo o risco da dispersión e recoñecendo os signos a través dos que Divos fala. No descubrimento da vocación, non todo está claro deseguido, porque a fe «"ve" na medida en que camiña, en que se penetra no espazo aberto pola Palabra de Deus» (Francisco, Lumen fidei, 9).

Vocación, graza e liberdade

78. Ao longo dos séculos, a comprensión teolóxica do misterio da vocación coñeceu acentos diversos, segundo o contexto social e eclesial no que se elaboraba o tema. En calquera caso cabe recoñecer o carácter analóxico do termo "vocación" e as numerosas dimensións que connotan a realidade que este designa. Isto leva a pór en evidencia algún aspecto concreto que non sempre foi visto nunha perspectiva que salvagardase con equilibrio a complexidade do conxunto. Para entender en profundidade o misterio da vocación que ten en Deus a súa orixe última, estamos pois chamados a purificar o noso imaxinario e a nosa linguaxe relixiosa, recuperando a riqueza e o equilibrio da narración bíblica. O armazón entre a elección divina e a liberdade humana, en particular, hai que concibilo fóra de todo determinismo e de todo extrinsecismo. A vocación non é nin un guión xa escrito que o ser humano debería simplemente recitar nin unha improvisación teatral sen esquema. Posto que Deus chámanos a ser amigos e non servos (cf. Xn 15,13), as nosas eleccións concorren realmente á realización histórica do seu proxecto de amor. A economía da salvación, por outra banda, é un Misterio que nos supera infinitamente; por isto só se escoitamos ao Señor saberemos que papel estamos chamados a ter nela. Vista con esta luz, a vocación aparece realmente como un don de graza e de alianza, como o segredo máis belo e valioso da nosa liberdade.

Creación e vocación

79. Afirmando que todo foi creado por medio de Cristo e para el (cf. Col 1,16), a Escritura orienta a ler o misterio da vocación como unha realidade que marca a creación de Deus. Deus creou coa súa palabra, que "chama" ao ser e á vida, e despois "distingue" no caos o indistinto, imprimindo ao cosmos a beleza da orde e a harmonía da diversidade. San Paulo VI xa afirmara que «toda vida é vocación» (cf. Populorum progressio, 15), e Benedito XVI insistiu en que o ser humano é creado como ser en diálogo: a palabra creadora «chama a cada un persoalmente, manifestando así que a vida mesma é vocación en relación con Deus» (cf. Verbum Domini, 77).

Para unha cultura vocacional

80.  Falar da existencia humana en termos vocacionais permite pór de relevo algúns elementos que son moi importantes para o crecemento dun mozo: significa excluír que estea determinado polo destino ou sexa froito da casualidade, así como que sexa un ben privado a xestionar de modo autónomo. No primeiro caso non hai vocación, porque non hai recoñecemento dun destino digno da existencia, mentres que no segundo caso, un ser humano pensado "sen vínculos" convértese en alguén "sen vocación". Por isto é importante crear as condicións para que, en todas as comunidades cristiás, a partir da conciencia bautismal dos seus membros, se desenvolva unha verdadeira cultura vocacional e un constante compromiso de oración polas vocacións.

A vocación a seguir a Xesús

O atractivo de Xesús

81. Moitos mozos séntense atraídos pola figura de Xesús. A súa vida parécelles boa e bela, porque é pobre e sinxela, feita de amizades sinceras e profundas, entregada polos seus irmáns e irmás con xenerosidade, nunca pechada a ninguén senón sempre dispoñible a doarse. A vida de Xesús segue sendo hoxe profundamente atractiva e fonte de inspiración;  para todos os mozos é unha provocación que interpela. A Igrexa sabe que isto se debe ao feito que Xesús vive un vínculo profundo con cada ser humano, porque «Cristo, o novo Adán, na mesma revelación do misterio do Pai e do seu amor, manifesta plenamente o home ao propio home e descóbrelle a grandeza da súa vocación» (Gaudium et spes, 22).

Fe, vocación e discipulado

82. De feito, Xesús non só fascinou coa súa vida, senón que tamén chamou explicitamente á fe. Atopou a homes e mulleres que recoñeceron nos seus xestos e nas súas palabras o modo correcto de falar de Deus e de relacionarse con el, accedendo á fe que leva á salvación: «Filla, a túa fe salvoute. Vai en paz» (Lc 8,48). Outros que se atoparon con el, en cambio, foron chamados a ser os seus discípulos e testemuñas. El non escondeu a quen quería ser o seu discípulo a esixencia de cargar cada día coa propia cruz e de seguilo por un camiño pascual de morte e resurrección. A fe testemuñal segue vivindo na Igrexa, signo e instrumento de salvación para todos os pobos. A pertenza á comunidade de Xesús sempre coñeceu diversas formas de seguimento. A maioría dos discípulos viviu a fe nas condicións ordinarias da vida cotiá; outros, en cambio, incluídas algunhas figuras femininas, compartiron a existencia itinerante e profética do Mestre (cf. Lc 8,1-3); desde o principio os apóstolos tiveron un papel especial na comunidade e asociounos ao seu ministerio de guía e de predicación.

A Virxe María

83. Entre todas as figuras bíblicas, que ilustran o misterio da vocación, é preciso contemplar de modo singular a de María. Muller nova que co seu "si" fixo posible a Encarnación, creando as condicións para que calquera outra vocación eclesial se puidese xerar, ela é a primeira discípula de Xesús e o modelo de todo discipulado. Na súa peregrinación de fe, María seguiu ao seu Fillo ata os pés da cruz, e despois da resurrección acompañou á Igrexa nacente a Pentecostés. Como nai e mestra misericordiosa segue acompañando á Igrexa e implorando ao Espírito que vivifique toda vocación. É por tanto evidente que o "principio mariano" teñen un rol eminente e ilumina toda a vida da Igrexa nas súas diversas manifestacións. Á beira da Virxe, tamén a figura do seu esposo Xosé constitúe un modelo exemplar de resposta vocacional.

Vocación e vocacións

Vocación e misión da Igrexa

84. Non é posible entender en plenitude o significado da vocación bautismal se non se considera que esta é para todos, sen excluír a ninguén, unha chamada á santidade. Esta chamada implica necesariamente a invitación en participar á misión  da Igrexa, que ten como finalidade fundamental a comuñón con Deus e entre todas as persoas. As vocacións eclesiais, en efecto, son expresións múltiples e articuladas mediante as que a Igrexa realiza a súa chamada a ser signo real do Evanxeo acollido nunha comunidade fraterna. As diversas formas de seguimento de Cristo expresan, cada unha dun modo propio, a misión de testemuñar o acontecemento de Xesús, no que todo home e toda muller atopa a salvación.

A variedade dos carismas

85. San Paulo fala repetidas veces nas súas cartas deste tema, lembrando a imaxe da Igrexa como corpo constituído por varios membros e pondo de relevo que cada membro é necesario, e ao mesmo tempo relativo ao conxunto, xa que só a unidade de todos fai que o corpo sexa vivo e armónico. O apóstolo descobre a orixe desta comuñón no mesmo misterio da Santísima Trindade: «Hai diversidade de carismas, pero un mesmo Espírito; hai diversidade de ministerios, pero un mesmo Señor; e hai diversidade de actuacións, pero un mesmo Deus que obra todo en todos» (1 Co 12,4-6). O Concilio Vaticano II e o maxisterio sucesivo dan indicacións importantes para elaborar unha correcta teoloxía dos carismas e dos ministerios na Igrexa, a fin de acoller con recoñecemento e valorizar con sabedoría os dons de graza que o Espírito continuamente fai xurdir na Igrexa para rexuvenecela.

Profesión e vocación

86. Moitos mozos viven a orientación profesional nun horizonte vocacional. Non é raro que se rexeiten propostas de traballo atractivas porque non están en liña cos valores cristiáns, e a elección dos itinerarios formativos faise preguntándose como sacar froito dos talentos persoais ao servizo do Reino de Deus. Para moitos o traballo é ocasión para recoñecer e valorar os dons recibidos: deste xeito, homes e mulleres participan activamente no misterio trinitario da creación, redención e santificación.

A familia

87. As dúas recentes Asembleas sinodales sobre a familia, ás que seguiu a Exhortación apostólica Amoris Laetitia, ofreceron unha rica contribución sobre a vocación da familia na Igrexa e a achega insubstituíble que as familias están chamadas a dar como testemuño do Evanxeo mediante o amor recíproco, a procreación e a educación dos fillos. Hai que volver á riqueza que presentan os recentes documentos, á vez que hai que lembrar a importancia de retomar a mensaxe para descubrir de novo e facer comprensible aos mozos a beleza da vocación nupcial.

A vida consagrada

88. O don da vida consagrada que o Espírito suscita na Igrexa, tanto na súa forma contemplativa como na súa forma activa, ten un especial valor profético, xa que é testemuño gozoso da gratuidade do amor. Cando as comunidades relixiosas e as novas fundacións viven autenticamente a fraternidade convértense en escolas de comuñón, centros de oración e de contemplación, lugares de testemuño de diálogo intergeneracional e intercultural e espazos para a evangelización e a caridade. A misión de moitos consagrados e consagradas que coidan dos últimos nas periferias do mundo manifesta concretamente a dedicación dunha Igrexa en saída. A pesar de que nalgunhas rexións se experimente unha diminución numérica e a fatiga do envellecemento, a vida consagrada segue sendo fecunda e creativa, en corresponsabilidade con numerosos laicos que comparten o Espírito e a misión dos diversos carismas. A Igrexa e o mundo non poden prescindir deste don vocacional, que constitúe un gran recurso para o noso tempo.

O ministerio ordenado

89. A Igrexa tivo sempre un coidado especial polas vocacións ao ministerio ordenado, consciente de que este último é un elemento constitutivo da súa identidade e é necesario para a vida cristiá. Por esta razón cultivou sempre unha atención específica á formación e ao acompañamento dos candidatos ao presbiterado. A preocupación de moitas Igrexas pola diminución numérica de vocacións ao ministerio ordenado fai que sexa necesaria unha nova reflexión sobre a vocación e sobre unha pastoral vocacional que saiba mostrar o atractivo da persoa de Xesús e da súa chamada a ser pastores do seu rabaño. Tamén a vocación ao diaconado permanente require maior atención, porque constitúe un recurso do que aínda non se desenvolveron todas as potencialidades.

A condición dos "single"

90. O Sínodo reflexionou acerca da condición das persoas "single", recoñecendo que con este termo se poden indicar situacións de vida moi diversas entre elas. Tal situación pode depender de moitas razóns, voluntarias ou involuntarias, e de factores culturais, relixiosos e sociais. Por tanto, pode expresar unha gama de percorridos moi ampla. A Igrexa recoñece que tal condición, asumida nunha lóxica de fe e de don, pode converterse nun dos moitos camiños mediante os que se realiza a graza do Bautismo e camíñase cara á santidade á que todos estamos chamados.

CAPÍTULO I

A MISIÓN DE ACOMPAÑAR

A Igrexa que acompaña

Fronte ás decisións

91. No mundo contemporáneo, caracterizado por un pluralismo cada vez máis evidente e por unha diversidade de opcións cada vez máis ampla, a cuestión sobre a elección exponse con especial forza e a diversos niveis, sobre todo fronte a itinerarios de vida cada vez menos claros, caracterizados por unha gran precariedade. De feito, os mozos a miúdo móvense entre formulacións extremas e inxenuas: ou se consideran a mercé dun destino xa escrito e inexorable, ou senten arroiados por un ideal abstracto de excelencia, no marco dunha competición desordenada e violenta.

Acompañar para tomar decisións válidas, estables e ben fundadas é pois un servizo do que a gran maioría sente a necesidade. Estar presente, soster e acompañar o itinerario para facer eleccións auténticas é un modo que ten a Igrexa de exercer a súa función materna, xerando a liberdade dos fillos de Deus. Este servizo non é outro que a continuación do actuar do Deus de Xesucristo co seu pobo: mediante unha presenza constante e cordial, unha proximidade entregada e amorosa, e unha tenrura sen límites.

Partir xuntos o pan

92. Como ensina a narración dos discípulos de Emaús, acompañar require a dispoñibilidade a facer xuntos un tramo do camiño, establecendo unha relación significativa. A orixe do termo "acompañar" remite ao pan partido e compartido (cum pane), con toda a riqueza simbólica humana e sacramental desta remisión. É, por tanto, a comunidade no seu conxunto o primeiro suxeito do acompañamento, precisamente porque no seu seo desenvólvese a trama de relacións que pode soster á persoa no seu camiño e ofrecerlle puntos de referencia e de orientación. O acompañamento no crecemento humano e cristián cara á vida adulta é unha das formas coas que a comunidade se mostra capaz de renovarse e de renovar o mundo.

A Eucaristía é memoria viva do evento pascual, lugar privilexiado da evanxelización e da transmisión da fe con vistas á misión. Na asemblea reunida na celebración eucarística, a experiencia de sentirse persoalmente "tocados", educados e curados por Xesús acompaña a cada persoa no seu camiño de crecemento.

Ambientes e roles

93. Ademais dos membros da familia, están chamadas a desempeñar un papel de acompañamento todas as persoas significativas nos diversos ámbitos da vida dos mozos, como mestres, animadores, adestradores e outras figuras de referencia, mesmo profesionais. Sacerdotes, relixiosos e relixiosas, aínda que non teñen o monopolio do acompañamento, teñen un labor específico que deriva da súa vocación e que deben redescubrir, como pediron os novos presentes na Asemblea sinodal, en nome de moitos outros. A experiencia dalgunhas Igrexas destaca o papel dos catequistas como acompañantes das comunidades cristiás e dos seus membros.

Acompañar a inserción na sociedade

94. O acompañamento non pode limitarse ao camiño de crecemento espiritual e ás prácticas da vida cristiá. Resulta igualmente proveitoso o acompañamento ao longo do camiño de progresiva asunción de responsabilidade na sociedade, por exemplo en ámbito profesional ou de compromiso sociopolítico. Neste sentido a Asemblea sinodal recomenda a valorización da doutrina social da Igrexa. No seo de sociedades e de comunidades eclesiais cada vez máis interculturais e multirreligiosas, é necesario un acompañamento específico en relación coa diversidade, que a valorice como enriquecemento recíproco e posibilidade de comuñón fraterna, contra unha dobre tentación: a de replegarse na propia identidade e a do relativismo.

O acompañamento comunitario, de grupo e persoal

Unha tensión fecunda

95. Hai unha complementariedade constitutiva entre o acompañamento persoal e o comunitario, que toda espiritualidade ou sensibilidade eclesial está chamada a articular de maneira orixinal. O acompañamento persoal directo resultará particularmente fecundo sobre todo nalgúns momentos especialmente delicados, por exemplo a fase do discernimiento respecto de decisións fundamentais para a vida ou a momentos críticos. En calquera caso, será importante tamén na vida cotiá como camiño para profundar na relación co Señor.

Ademais, faise fincapé na urxencia de acompañar persoalmente a seminaristas e novos sacerdotes, relixiosos en formación, así como ás parellas no camiño de preparación ao matrimonio e nos primeiros anos despois da celebración do sacramento, inspirándose no catecumenado.

O acompañamento comunitario e de grupo

96. Xesús acompañou ao grupo dos seus discípulos compartindo con eles a vida de todos os días. A experiencia comunitaria pon de relevo a calidade e os límites de toda persoa e fai crecer a conciencia humilde, pois sen compartir os dons recibidos para o ben de todos non é posible seguir ao Señor.

Esta experiencia continúa na práctica da Igrexa, xa que os mozos participan en grupos, movementos e asociacións de distinta natureza, onde experimentan un ambiente cálido e acolledor, e aquelas relacións intensas que anhelan. Ser membros de realidades deste tipo resulta particularmente importante unha vez completado o itinerario de iniciación cristiá, porque ofrece aos mozos o espazo para proseguir a maduración da súa vocación cristiá. Nestes ambientes hai que alentar a presenza de pastores, a fin de garantir un acompañamento adecuado.

Nos grupos, educadores e animadores representan un punto de referencia en termos de acompañamento, mentres que as relacións de amizade que se desenvolven nese ámbito constitúen o lugar para un acompañamento entre iguais.

O acompañamento espiritual persoal

97. O acompañamento espiritual é un proceso que desexa axudar á persoa a integrar progresivamente as diversas dimensións da vida para seguir a Xesús o Noso Señor. Neste proceso articúlanse tres instancias: a escoita da vida, o encontro con Xesús e o diálogo misterioso entre a liberdade de Deus e a da persoa. Quen acompaña acolle con paciencia, suscita as preguntas máis profundas e recoñece os signos do Espírito na resposta dos mozos.

No acompañamento espiritual persoal apréndese a recoñecer, interpretar e elixir desde a perspectiva da fe, escoitando todo o que o Espírito suxire dentro da vida de cada día (cf. Francisco, Evangelii gaudium, 169-173). O carisma do acompañamento espiritual, como se ve tamén na tradición, non está necesariamente vinculado ao ministerio ordenado. Nunca houbo tanta necesidade como hoxe de directores espirituais, pais e nais cunha profunda experiencia de fe e de humanidade, e non só preparados intelectualmente. O Sínodo anhela que neste ámbito vólvase a descubrir tamén o gran e fecundo recurso da vida consagrada, en particular a feminina, e de laicos, adultos e mozos ben formados.

Acompañamento e sacramento da Reconciliación

98. O sacramento da Reconciliación desempeña un papel indispensable para proceder na vida de fe, marcada non só polo límite e a fraxilidade, senón tamén polo pecado. O ministerio da Reconciliación e o acompañamento espiritual deben distinguirse adecuadamente, porque teñen finalidades e formas diferentes. Pastoralmente é oportuna unha gradualidad sa e sabia nos itinerarios penitenciales, na que participe unha pluralidade de figuras educativas, que axuden aos mozos a ler a súa vida moral, a madurar un correcto sentido do pecado e sobre todo a abrirse á alegría liberadora da misericordia.

Un acompañamento integral

99. O Sínodo  recoñece tamén a necesidade de promover un acompañamento integral, no que os aspectos espirituais estean ben integrados cos aspectos humanos e sociais. Como explica o papa Francisco, «o discernimiento espiritual non exclúe achegas de sabedorías humanas, existenciais, psicolóxicas, sociolóxicas ou morais. Pero as transcende» (Gaudete et exsultate, 170). Trátase de elementos que hai que entender de maneira dinámica e respectando as distintas espiritualidades e culturas, sen exclusións e sen confusións.

O acompañamento psicolóxico ou psicoterapéutico, se está aberto á transcendencia, pode resultar fundamental para un camiño de integración da personalidade, e facer posible un crecemento vocacional volvendo abrir algúns aspectos da personalidade que estaban pechados ou bloqueados. Os mozos viven toda a riqueza e a fraxilidade de ·estar en construción". A elaboración psicolóxica non só podería axudar a percorrer con paciencia a propia historia, senón tamén a reformularse preguntas para alcanzar un equilibrio afectivo máis estable.

O acompañamento na formación ao ministerio ordenado e á vida consagrada

100. Ao acoller aos mozos nas casas de formación ou os seminarios é importante comprobar que exista un arraigamento suficiente a unha comunidade, unha estabilidade nas relacións de amizade cos coetáneos, no compromiso co estudo e o traballo, no contacto coa pobreza e o sufrimento. No acompañamento espiritual é decisivo iniciar na oración e no traballo interior, aprendendo o discernimiento ante todo na propia vida, tamén mediante formas de renuncia e de ascesis. O celibato polo Reino (cf. Mt 19,12) debería ser entendido como un don a recoñecer e verificar na liberdade, gozo, gratuidade e humildade, antes da admisión ás ordes ou da primeira profesión. A contribución da psicoloxía hai que entendela como unha axuda para a maduración afectiva e a integración da personalidade, que debe incluírse no itinerario formativo segundo a deontología profesional e o respecto da liberdade efectiva de quen está en proceso de formación. A figura do reitor ou de quen sexa responsable da formación é cada vez máis importante para unificar o camiño formativo, para alcanzar un discernimiento realista consultando a todas as persoas implicadas na formación e para decidir respecto da posibilidade de interromper o camiño formativo axudando a proceder por outra vía vocacional.

Ao termo da fase inicial da formación, débese asegurar a formación permanente e o acompañamento de sacerdotes, consagrados e consagradas, sobre todo dos máis novos. Estes a miúdo teñen que enfrontarse a retos e a responsabilidades desproporcionadas. O labor de acompañarlles non só corresponde aos que recibiron ese encargo, senón que debe ser exercido persoalmente por bispos e superiores.

Acompañantes cualificados

Chamados a acompañar

101. Os mozos pedíronnos de moitas maneiras que se cualifique a figura dos acompañantes. O servizo do acompañamento é unha auténtica misión, que require a dispoñibilidade apostólica de quen o realiza. Como Felipe o diácono, o acompañante ha de obedecer á chamada do Espírito saíndo e abandonando o recinto das murallas de Xerusalén, figura da comunidade cristiá, para dirixirse a un lugar deserto e inhóspito, talvez perigoso; e esforzarse por alcanzar a carroza na que viaxa un forasteiro, atopando o modo de entrar en relación con el, para suscitar unha pregunta que quizais espontaneamente nunca fose formulada (cf. Ftos 8,26-40). En definitiva, acompañar require porse a disposición do Espírito do Señor e de quen é acompañado, con todas as propias calidades e capacidades, e despois ter a valentía de facerse ao carón con humildade.

O perfil do acompañante

102. O bo acompañante é unha persoa equilibrada, de fe e de oración, que escoita e que se confrontou coas súas debilidades e fraxilidades. Por iso sabe ser acolledora cos mozos a quen acompaña, sen moralismos e sen falsas indulxencias. Cando é necesario sabe ofrecer tamén unha palabra de corrección fraterna.

A conciencia de que acompañar é unha misión que require un profundo arraigamento na vida espiritual axudarao a manterse libre respecto dos mozos que acompaña: respectará o resultado do seu camiño, sosténdoos coa oración e gozando dos froitos que o Espírito produce en quen lle abren o corazón, sen tratar de impor a súa vontade nin as súas preferencias. Así mesmo, será capaz de porse ao servizo, en lugar de ocupar o centro da escena e asumir actitudes posesivas e manipuladoras que crean nas persoas dependencia en lugar de liberdade. Este profundo respecto será tamén a mellor garantía contra o risco de suplantar a personalidade e de abusos de todo tipo.

A importancia da formación

103. Para poder desempeñar o propio servizo, o acompañante sentirá a necesidade de cultivar a súa propia vida espiritual, alimentando a relación que o vincula a Aquel que lle confiou a misión. Ao mesmo tempo necesitará sentir o apoio da comunidade eclesial da que forma parte. Será importante que reciba unha formación específica para este particular ministerio e que á súa vez el tamén se beneficie de acompañamento e de supervisión.

Por último, hai que lembrar que a dispoñibilidade e a capacidade de traballar en equipo son dous trazos que caracterizan a nosa Igrexa e que son moi apreciados entre os nosos mozos. Deste xeito lógrase ser máis significativos, eficaces e incisivos na formación dos mozos. Esta competencia no traballo comunitario require que se maduren algunhas virtudes relacionales específicas: a disciplina da escoita e a capacidade de deixar espazo ao outro, a prontitude para perdoar e a dispoñibilidade a implicarse segundo unha verdadeira espiritualidade de comuñón.

CAPÍTULO IV

A ARTE DE DISCERNIR

A Igrexa, lugar para o discernimiento

Unha constelación de significados na variedade de tradicións espirituais

104. O acompañamento vocacional é a dimensión fundamental dun proceso de discernimiento por parte da persoa que ha de tomar unha decisión. O termo "discernimiento" úsase nunha multitude de acepcións, aínda que relacionadas entre elas. Nun sentido máis xeral, discernimiento indica o proceso polo que se toman decisións importantes; nun segundo sentido, máis propio da tradición cristiá e no que nos deteremos particularmente, corresponde á dinámica espiritual a través da que unha persoa, un grupo ou unha comunidade tentan recoñecer e aceptar a vontade de Deus na súa situación concreta: «Examinádeo todo; quedade co bo» (1 Ts 5,21). O discernimiento, como atención a recoñecer a voz do Espírito e a recibir a súa chamada, é unha dimensión esencial do estilo de vida de Xesús, unha actitude de fondo máis que un acto puntual.

Ao longo da historia da Igrexa, as diferentes espiritualidades afrontaron o tema do discernimiento, con distintos acentos segundo as diversas sensibilidades carismáticas e épocas históricas. Durante o Sínodo recoñecemos algúns elementos comúns, que non eliminan a diversidade de linguaxes: a presenza de Deus na vida e na historia de cada persoa; a posibilidade de recoñecer a súa acción; o papel da oración, da vida sacramental e da ascesis; a continua confrontación coas esixencias da Palabra de Deus; a liberdade con respecto ás certezas adquiridas; a constante verificación na vida cotiá e a importancia dun acompañamento adecuado.

A referencia constitutiva á Palabra e á Igrexa

105. En canto «actitude interior que ten a súa raíz nun acto de fe» (Francisco, Discurso á 1ª Congregación Xeral da XV Asemblea Xeral Ordinaria do Sínodo dos Bispos, 3 outubro 2018), o discernimiento remite constitutivamente á Igrexa, cuxa misión é facer posible que cada home e cada muller atope ao Señor que xa obra nas súas vidas e nos seus corazóns.

O contexto da comunidade eclesial favorece un clima de confianza e de liberdade na procura da propia vocación, nun ambiente de recollemento e de oración; ofrece unha oportunidade concreta para unha nova lectura da propia historia e para descubrir os propios dons e vulnerabilidades á luz da Palabra de Deus; permite confrontarse con testemuñas que encarnan as diferentes opcións de vida. Tamén o encontro cos pobres esixe profundar no que é esencial na existencia, mentres que os sacramentos -en particular a Eucaristía e a Reconciliación- alimentan e sosteñen a quen se encamiña cara ao descubrimento da vontade de Deus.

Todo discernimiento implica sempre o horizonte comunitario, non se pode limitar unicamente á dimensión individual. Ao mesmo tempo, cada discernimiento persoal interpela á comunidade, instándoa a porse á escoita daquilo que o Espírito lle suxire a través da experiencia espiritual dos seus membros: como cada crente, tamén a Igrexa está en continuo proceso de discernimiento.

A conciencia no discernimiento

Deus fala ao corazón

106. O discernimiento atrae a atención sobre o que acontece no corazón de cada home e cada muller. Nos textos bíblicos utilízase o termo "corazón" para indicar o punto central da interioridade da persoa, onde a escoita da Palabra de Deus a dirixe constantemente, convértese en criterio de valoración da vida e das decisións (cf. Sae 139). A Biblia considera a dimensión persoal, pero ao mesmo tempo destaca a dimensión comunitaria. Tampouco o "corazón novo" prometido polos profetas é un don individual, senón que concierne a todo Israel, en cuxa tradición e historia de salvación está inmerso o crente (cf. Ez 36,26-27). Os Evanxeos proseguen na mesma liña: Xesús insiste na importancia da interioridade e sitúa no corazón o centro da vida moral (cf. Mt 15,18-20).

A idea cristiá de conciencia

107. O apóstolo Paulo enriquece o que a tradición bíblica elaborou con respecto ao corazón, relacionándoo coa palabra "conciencia", que toma da cultura do seu tempo. Na conciencia recíbese o froito do encontro e da comuñón con Cristo: unha transformación salvífica e o don dunha nova liberdade. A tradición cristiá insiste na conciencia como lugar privilexiado para unha intimidade especial con Deus e de encontro con el, onde a súa voz faise presente: «A conciencia é o núcleo máis secreto e o sagrario do home, no que está só con Deus, cuxa voz resoa no máis íntimo de ela» (Gaudium et spes, 16). Esta conciencia non coincide co sentir inmediato e superficial, nin cunha «conciencia de si mesmo»: testemuña unha presenza transcendente, que cada un atopa na súa propia interioridade, pero que non posúe.

A formación da conciencia

108. Formar a conciencia é camiño de toda unha vida, no que se aprende a nutrir os sentimentos propios de Xesucristo, asumindo os criterios das súas decisións e as intencións da súa maneira de obrar (cf. Flp 2,5). Segundo a visión cristiá, para alcanzar a dimensión máis profunda da conciencia é importante coidar a interioridade ante todo mediante momentos de silencio, de contemplación orante e de escoita da Palabra, e co sostén da práctica sacramental e dos ensinos da Igrexa. Ademais, precísase unha práctica habitual do ben, valorada no exame de conciencia: un exercicio no que non se trata só de identificar os pecados, senón tamén de recoñecer a obra de Deus na propia experiencia cotiá, nos acontecementos da historia e das culturas das que formamos parte, no testemuño de tantos homes e mulleres que nos precederon ou que nos acompañan coa súa sabedoría. Todo iso axuda a crecer na virtude da prudencia, articulando a orientación global da existencia con eleccións concretas, coa conciencia serena dos propios dons e límites. O mozo Salomón pediu este don por encima de todo (cf. 1 R 3,9).

A conciencia eclesial

109. A conciencia de todo crente, na súa dimensión máis persoal, está sempre relacionada coa conciencia eclesial. Só a través da mediación da Igrexa e da súa tradición de fe podemos acceder ao rostro auténtico de Deus, que se revela en Xesucristo. Por tanto, o discernimiento espiritual preséntase como o labor sincero da conciencia, no seu empeño por coñecer o ben posible, sobre o que decidir responsablemente o exercicio correcto da razón práctica, na relación persoal con Xesús O noso Señor e á luz desta.

A práctica do discernimiento

A familiaridade co Señor

110. O discernimiento, en canto encontro co Señor, que se fai presente na intimidade do corazón, pode entenderse como unha auténtica forma de oración. Por iso require tempos adecuados de recollemento, tanto na normalidade da vida cotiá, como en momentos privilexiados como retiros, exercicios espirituais, peregrinacións, etc. Un discernimiento serio aliméntase de todas as ocasións de encontro co Señor, profundando na familiaridade con el, nas diferentes formas coas que se fai presente: nos sacramentos, en particular a Eucaristía e a Reconciliación; na escoita e na meditación da Palabra de Deus, a Lectio divina na comunidade; na experiencia fraterna na vida común e no encontro cos pobres, con quen Xesús o Noso Señor identifícase.

As disposicións do corazón

111. Abrirse á escoita da voz do Espírito require algunhas disposicións interiores precisas: a primeira é a atención do corazón, favorecida por un silencio e o baleirarse que esixe a ascesis. Igualmente importantes son a conciencia, a aceptación de si mesmo e o arrepentimento, unidos á dispoñibilidade de pór orde na súa vida, abandonando aquilo que podería revelarse un obstáculo, e recuperar a liberdade interior necesaria para tomar decisións guiadas só polo Espírito Santo. Un bo discernimiento require tamén atención aos movementos do propio corazón, crecer na capacidade de recoñecelos e de darlles nome. Finalmente, o discernimiento require o valor de comprometerse na loita espiritual, xa que non faltarán as tentacións e os obstáculos que o Maligno pon no noso camiño.

O diálogo de acompañamento

112. As diversas tradicións espirituais concordan en que un bo discernimiento require unha confrontación regular cun director espiritual. Expresar de forma auténtica e persoal as propias experiencias favorece a claridade. Ao mesmo tempo, o acompañante asume unha función esencial de confrontación externa, facéndose mediador da presenza materna da Igrexa. Trátase dunha función delicada, xa tratada no capítulo anterior.

A decisión e a ratificación

113. O discernimiento, como dimensión do estilo de vida de Xesús e dos seus discípulos, permite procesos concretos dirixidos a saír da indeterminación, asumindo a responsabilidade das decisións. Os procesos de discernimiento non poden, por tanto, durar indefinidamente, tanto nos casos de camiños persoais, como naqueles comunitarios e institucionais. Despois da decisión hai unha fase igualmente fundamental de realización e de verificación na vida cotiá. Por conseguinte, será indispensable proseguir nunha fase de escoita atenta das resonancias interiores, para captar a voz do Espírito. Nesta fase reviste unha importancia específica confrontarse co concreto. En particular, varias tradicións espirituais sinalan o valor da vida fraterna e do servizo aos pobres como banco de probas das decisións adoptadas e como lugar no que a persoa se manifesta plenamente.