CATEQUESE DE PASCUA 2
O BO PASTOR
Lectura orante Xn 10,11-18
«Eu son o Bo Pastor»
Oración para dispor o corazón
Cae na conta de como estás: se tes fame de algo
na túa vida, se te sentes orientado/a ou perdido/a,
se sabes ver a Presenza amorosa e providente de Deus
en cada persoa ou acontecemento,
ou andas angustiado/a e disperso/a
"como unha ovella sen pastor".
Pregúntache que voces escoitas, onde te orientan,
e se sabes ouvir os reclamos de Deus,
que desexa conducirche
por un camiño de liberdade e Evanxeo.
Pídelle ao Espírito que veña sobre ti
e guíeche cara á verdade plena de ti mesmo,
do teu Deus e da vida que queres vivir.
Lemos o evanxeo de Juan 10,11-18
Naquel tempo, dixo Xesús aos fariseos:
- 11 Eu son o bo Pastor. O bo Pastor dá a vida polas ovellas; 12 o asalariado, que non é pastor nin dono das ovellas, ve vir ao lobo, abandona as ovellas e foxe; e o lobo fai estrago e as dispersa; 13 e é que a un asalariado non lle importan as ovellas.
14 Eu son o bo Pastor, que coñezo ás miñas e as miñas coñécenme, 15 igual que o Pai me coñece e eu coñezo ao Pai; eu dou a miña vida polas ovellas.
16 Teño, ademais, outras ovellas que non son deste curro; tamén a esas as téño que traer, e escoitarán a miña voz, e haberá un só rabaño, un só Pastor. 17 Por iso ámame o Pai: porque eu entrego a miña vida para poder recuperala. 18 Ninguén ma quita, senón que eu entrégoa libremente. Teño poder para quitala e teño poder para recuperala. Este mandato recibín do Pai.
Orientacións para a lectura
Para unha lectura atenta
Podemos comezar a nosa lectura orante do evanxeo, fixándonos nas imaxes que Xesús utiliza para falar de si mesmo, dos seus discípulos e doutros personaxes que trataremos de identificar:
- O bo pastor
- As ovellas
- O asalariado
- O lobo
- Outras ovellas
Que fai cada un destes personaxes? Con quen ou con quen os identificas?
Fíxache nos verbos que se refiren ás súas accións e relacións:
O bo pastor | O asalariado | As ovellas | Outras vellas | O lobo |
- Dá a súa vida polas ovellas - Perténcenlle - Quere que teñan vida abundante - Coñéceas - Condúceas - Congrégaas e úneas | - Abandónaas e foxe - Non lle pertencen - Non lle importan nada | - Coñecen ao pastor - Escóitano e ségueno | - Escoitaranlle e deixaranse conducir | - Aprésaas e devóraas - Dispérsaas |
No Antigo Testamento hai moitos textos que falan de Deus como "Pastor" do seu pobo. Lembras algún? Hai semellanzas entre ese modelo de "Pastor" e o que Xesús propón?
Unha posible lectura
A imaxe do pastor empregada por Xesús para referirse a si mesmo nos evanxeos era unha imaxe moi familiar para os xudeus do seu tempo, oriúndos dun país mediterráneo agrícola e gandeiro. Os pastores, cos seus rabaños de ovellas e cabras, ou coas súas vacadas, formaban parte esencial da paisaxe de Palestina, en tempos de Xesús.
Coñecemos a forma de falar de Xesús: unha forma próxima e sinxela para que todos puidesen entenderlle. Xesús trazaba historias con retrincos da vida cotiá, episodios domésticos, actividades ordinarias de amas de casa, pescadores ou agricultores: o pequeno fermento que engorda toda a masa, a muller que varre a casa para atopar unha moeda, o sembrador, que descoñece o misterioso crecemento da semente, o pescador, que selecciona os peixes capturados na rede..., e o pastor, o bo pastor que coida as súas ovellas e arrisca a súa vida por elas, se é necesario.
Pero, ademais, a un bo xudeu, coñecedor da Escritura, a palabra "pastor" evocáballe, irremediablemente, textos proféticos e salmos, recitados frecuentemente, cuxo protagonista era Deus como único Pastor do seu pobo.
Por iso, cando Xesús di: "Eu son o bo Pastor" (v. 11), a súa afirmación transcende o significado inmediato do termo: alguén que apacienta o rabaño, é dicir, alguén que coida da comunidade de discípulos como líder. Jesús non é só iso. O termo "pastor" ten, en boca de Xesús, unha connotación mesiánica: Xesús é o cumprimento definitivo da promesa de Deus feita ao seu pobo a través do profeta Ezequiel:
«Eu suscitarei, para porllo á fronte, un só pastor que os apacentará, o meu servo David: el os apacentará e será o seu pastor» (Ez 34,23)
«O meu servo David reinará sobre eles, e será para todos eles o único Pastor» (Ez 37,24)
Xesús, descendente de David, é o mesías-pastor tan desexado polo pobo. Non é un pastor máis, como os que Deus suscitou no pasado para conducir ao seu pobo (cf. Nm 27,17-18), senón o pastor-mesías definitivo.
E aínda, un paso máis: Segundo o evanxelista Xoán, entre Xesús e o Pai hai unha unión tal que Xesús atrévese a usar, para si mesmo, o nome de Deus: "Eu son" (cf. Éx 3,14; Xn 4,26; 6,20; 8,24.57). No evanxeo de hoxe, é coma se Deus mesmo estivese pastoreando ao seu pobo e pronunciase, por boca de Xesús, estas palabras de consolación:
«Aquí estou eu: eu mesmo coidarei do meu rabaño e velaréi por el. Como un pastor vela polo seu rabaño, cando se atopa no medio das súas ovellas dispersas, así velarei eu polas miñas ovellas... Eu mesmo aparentarei as miñas ovellas e eu levareinas a repousar. Buscarei á ovella perdida, farei volver á descarriada, curarei á ferida, confortarei á enferma...» (Ez 34,11-16a)
Deus cansouse dos malos pastores que se apacientan a si mesmos e dominan con violencia e dureza o rabaño, e descóidano e dispérsano... Por iso, Deus mesmo vén ao seu rabaño na persoa do seu Fillo.
Xesús é, non só o bo Pastor, é dicir, o pastor auténtico fronte aos falsos pastores (dirixentes relixiosos aos que non lles interesan en absoluto as persoas, senón medrar eles mesmos), senón tamén o Pastor bo. Tanto Marcos como Mateo cóntannos que a Xesús conmovíanselle as entrañas ante a multitude vexada e abatida, "como ovellas que non teñen pastor", e ensináballes e curáballes (cf. Mt 14,14; Mc 6,34; Mt 9,36). No evanxeo de hoxe, a bondade e o amor do Pastor exprésanse en que dá a vida polas súas ovellas.
Este xesto de DAR A VIDA ocupa, xunto coa imaxe do pastor, o centro do evanxeo. Xesús dio catro veces (vv. 11.14.17.18): "eu dou a miña vida". Esta afirmación transcende a imaxe da relación entre un pastor responsable e as súas ovellas, e entra nas coordenadas das relacións interpersoais: "Ninguén ten maior amor que o que dá a súa vida polos seus amigos" (Xn 15,13). O bo Pastor, morrendo por todos, é a proba viva de que Deus ámanos (cf. Rom 5,8).
O texto de hoxe fala indirectamente de alianza ao falar de "pertenza" (as ovellas "non pertencen" ao asalariado, senón ao bo pastor). Lembremos que a fórmula da alianza, no Antigo Testamento, non facía senón expresar unha pertenza mutua de Deus ao pobo e do pobo a Deus: "Vós seredes o meu pobo e eu serei o voso Deus" (Ez 36,28; cf. Dt 29,12; Am 2,25; Jr 31,33; 2 Sam 7,24; Zac 8,8...).
A Nova Alianza que Xesús, Pastor bo, establece co novo pobo representado nos discípulos é moito máis íntima e profunda que a Alianza Antiga, posto que foi selada polo seu propio sangue derramado. Pertencemos a Xesús porque fomos comprados a caro prezo (cf. 1 Co 6,19-20; 1 Pe 1,18-19), e coñecémoslle como el coñece ao seu Abbá.
É sorprendente que Xesús poña en paralelismo o coñecemento que os seus discípulos teñen del e o coñecemento que El ten do Pai (lembremos que "coñecer", na Biblia, é entrar en comuñón íntima). Xesús podía dicir: "O que me viu a min viu ao Pai" (Xn 14,7). Con todo, aínda que os discípulos/as esteamos chamados/as a reproducir a imaxe do Fillo (Rom 8,29), ningún/a nos atreveriamos a dicir, seguramente: "Quen me ve a min ve a Xesús". Pero iso é o que Xesús afirma: "... as miñas ovellas coñécenme", é dicir, teñen unha profunda comuñón comigo, como eu téñoa co Pai.
Finalmente, Xesús fala de "outras ovellas" que non pertencen ao curro de Israel, para as que tamén chegará a ser Pastor. A boa noticia esténdese, por tanto, non só aos discípulos provenientes do xudaísmo senón tamén aos pagáns. Todos, xudeus e gentiles (dos cales formamos parte nós), estamos chamados a deixarnos conducir polo único Pastor, o único cuxo Nome, baixo o ceo, é capaz de salvarnos (Ftos 4,12).
Textos paralelos
Se axúdache, podes ler, amodo, saboreándoos, case "respirándoos", os seguintes textos:
«[Xacob] bendixo a Xosé dicindo: "O Deus en cuxa presenza andaron os meus Pais Abraham e Isaac, o Deus que foi o meu pastor desde que existo até o presente... bendiga a estes raparigos..."» (Xén 28,15)
«O Señor é o meu Pastor, nada me falta» (Sal 23,1)
«Salva ao teu pobo, bendí o teu herdade, pastoréalos e lévaos por sempre» (Sal 28,9)
«Pastor de Israel, escoita, ti que guías a Xosé como un rabaño, ti que sintas sobre querubines, resplandece ante Efraím, Benxamín e Manasés; esperta o teu poder e ven a salvarnos» (Sal 80,2-3)
«Como pastor, pastorea o seu rabaño: recolle en brazos os corderitos, no seo lévaos, e trata con coidado ás paridas» (Is 40,11)
«Poreivos pastores segundo o meu corazón
que vos dean pasto de coñecemento e prudencia» (Xr 3,15)
«A palabra de Iahveh foime dirixida nestes termos: Fillo de home, profetiza contra os pastores de Israel, profetiza. Dirás aos pastores: Así di o Señor Iahveh: Ai dos pastores que se apacientan a si mesmos! Non deben os pastores apacentar o rabaño? Vós tomástesvos o leite, vestístesvos coa la, sacrificastes as ovellas máis pingües, non habedes apacentado o rabaño.
Non fortalecestes ás ovellas débiles, non coidastes á enferma nin curado á que estaba ferida, non tornastes á descarriada nin buscado á perdida; senón que as dominastes con violencia e dureza.
E elas dispersáronse, por falta de pastor, e convertéronse en presa de todas as feras do campo; andan dispersas. O meu rabaño anda errante por todos os montes e altos collados; o meu rabaño anda disperso por toda a superficie da terra, sen que ninguén se ocupe del nin salga na súa busca.
Por iso, pastores, escoitade a palabra de Iahveh: Pola miña vida, oráculo do Señor Iahveh, xúroo: Porque o meu rabaño foi exposto á pillaxe e fíxose pasto de todas as feras do campo por falta de pastor, porque os meus pastores non se ocupan do meu rabaño, porque eles, os pastores, se apacientan a si mesmos e non apacientan o meu rabaño; por iso, pastores, escoitade a palabra de Yahveh.
Así di o Señor Iahveh: Aquí estou eu contra os pastores: reclamarei o meu rabaño das súas mans e quitareilles de apacentar o meu rabaño. Así os pastores non volverán a apacentarse a si mesmos. Eu arrincarei as miñas ovellas da súa boca, e non serán máis a súa presa.
Porque así di o Señor Iahveh: Aquí estou eu; eu mesmo coidarei do meu rabaño e velarei por el. Como un pastor vela polo seu rabaño cando se atopa no medio das súas ovellas dispersas, así velarei eu polas miñas ovellas. Recobrareinas de todos os lugares onde se dispersaron en día de nubes e brumas. Sacareinas do medio dos pobos, reunireinas dos países, e levareinas de novo ao seu chan. As pastorearé polos montes de Israel, polos barrancos e por todos os poboados desta terra.
As apacentaré en bos pastos, e a súa mallada estará nos montes da excelsa Israel. Alí repousarán en boa mallada; e pacerán pingües pastos polos montes de Israel. Eu mesmo apacentaré as miñas ovellas e eu levareinas a repousar, oráculo do Señor Yahveh. Buscarei a ovella perdida, tornarei á descarriada, curarei á ferida, confortarei á enferma» (Ez 34,1-16a)
«E ao ver ao xentío, sentiu compaixón dela, porque estaban vexados e abatidos como ovellas que non teñen pastor» (Mt 9,36)
«E ao desembarcar, viu moita xente, sentiu compaixón deles, pois estaban como ovellas que non teñen pastor, e púxose a ensinarlles moitas cousas« (Mc 6,34)
«Entón dilles Xesús: "Todos vós ides escandalizarvos de min esta noite, porque está escrito: ferirei o pastor e dispersaranse as ovellas do rabaño"» (Mt 26,31)
«Erades como ovellas descarriadas, pero agora volvestes ao pastor e gardián das vosas almas» (1 Pe 2,25)
Comentarios
Publicar un comentario