MENSAXE DO SANTO PAI FRANCISCO PARA A XORNADA MUNDIAL DO MIGRANTE E DO REFUXIADO 2019
XORNADA MUNDIAL
DO MIGRANTE E DO REFUXIADO 2019
[29 de setembro de 2019]
“Non se trata só de migrantes”
IMAXE DE: https://www.vidanuevadigital.com
TOMADO DE:
Queridos irmáns e irmás:
A fe asegúranos que o
Reino de Deus está xa misteriosamente presente na nosa terra (cf. Conc. Ecum. Vat. II,
Const. Gaudium et spes, 39); con todo,
debemos constatar con dor que tamén hoxe atopa obstáculos e forzas contrarias.
Conflitos violentos e auténticas guerras non cesan de lacerar a humanidade;
inxustizas e discriminacións sucédense; é difícil superar os desequilibrios
económicos e sociais, tanto a nivel local como global. E son os pobres e os
desfavorecidos quen máis sofren as consecuencias desta situación.
As sociedades
economicamente máis avanzadas desenvolven no seu seo a tendencia a un marcado
individualismo que, combinado coa mentalidade utilitarista e multiplicado pola
rede mediática, produce a “globalización
da indiferenza”. Neste escenario, as persoas migrantes, refuxiadas,
desprazadas e as vítimas da trata, convertéronse en emblema da exclusión
porque, ademais de soportar dificultades pola súa mesma condición, con
frecuencia son obxecto de xuízos negativos, posto que son consideradas
responsables dos males sociais. A actitude cara a elas constitúe un sinal de
alarma, que nos advirte da decadencia moral á que nos enfrontamos se seguimos
dando espazo á cultura do descarte. De feito, por esta senda, cada suxeito que
non responde os canons do benestar físico, mental e social, corre o risco de
ser marxinado e excluído.
Por esta razón, a
presenza dos migrantes e dos refuxiados, como en xeral das persoas vulnerables,
representa hoxe en día unha invitación a recuperar algunhas dimensións
esenciais da nosa existencia cristiá e da nosa humanidade, que corren o risco de
adormentarse cun estilo de vida cheo de comodidades. Razón pola cal, “non se trata só de migrantes” significa
que ao mostrar interese por eles, interesámonos tamén por nós, por todos; que,
coidando deles, todos crecemos; que, escoitándoos, tamén damos voz a esa parte
de nós que quizais mantemos escondida porque hoxe non está ben vista.
«Tranquilos, non teñades medo!» (Mt 14,27). Non se trata só de
migrantes, tamén se trata dos nosos medos. A maldade e a fealdade do noso tempo
acrecenta «o noso medo aos “outros”,
aos descoñecidos, aos marxinados, aos forasteiros [...]. E isto nótase
particularmente hoxe en día, fronte á chegada de migrantes e refuxiados que
chaman á nosa porta en busca de protección, seguridade e un futuro mellor. É
verdade, o temor é lexítimo, tamén porque falta preparación para este encontro»
(Homilía, Sacrofano, 15
febreiro 2019). O problema non é o feito
de ter dúbidas e sentir medo. O problema é cando esas dúbidas e eses medos
condicionan a nosa forma de pensar e de actuar até o punto de converternos en
seres intolerantes, pechados e quizais, sen darnos conta, mesmo racistas. O
medo prívanos así do desexo e da capacidade de encontro co outro, con aquel que
é diferente; prívanos dunha oportunidade de encontro co Señor (cf. Homilía
na Concelebración Eucarística da Xornada Mundial do Migrante e do Refuxiado, 14
xaneiro 2018).
«Porque, se amades os que vos aman, que recompensa ides ter? Non fan o
mesmo os recadadores de impostos?» (Mt 5,46). Non se trata só de migrantes:
trátase da caridade. A través das obras de caridade mostramos a nosa fe (cf. St 2,18). E a maior caridade é a que se exerce con
quen non poden corresponder e talvez nin sequera dar grazas. «O que está en xogo é o rostro que queremos
darnos como sociedade e o valor de cada vida [...]. O progreso dos nosos pobos
[...] depende sobre todo da capacidade de deixarse conmover por quen chama á
porta e coa súa mirada estigmatiza e depón a todos os falsos ídolos que
hipotecan e esclavizan a vida; ídolos que prometen unha aparente e fugaz
felicidade, construída á marxe da realidade e do sufrimento dos demais» (Discurso
na Cáritas Diocesana de Rabat, 30 marzo 2019).
«Pero un samaritano, que ía de camiño polo mesmo lugar, ó velo, sentiu
mágoa» (Lc 10,33). Non se trata só de migrantes: trátase da nosa
humanidade. O que move a ese samaritano, un estranxeiro para os xudeus, a
deterse, é a compaixón, un sentimento que non se pode explicar unicamente a
nivel racional. A compaixón toca a fibra máis sensible da nosa humanidade,
provocando un apremiante impulso a “estar
preto” de quen vemos en situación de dificultade. Como Xesús mesmo nos ensina
(cf. Mt 9,35-36; 14,13-14;
15,32-37), sentir compaixón significa
recoñecer o sufrimento do outro e pasar inmediatamente á acción para aliviar,
curar e salvar. Sentir compaixón significa dar espazo á tenrura que a miúdo a
sociedade actual nos pide reprimir. «Abrirse
aos demais non empobrece, senón que máis ben enriquece, porque axuda a ser máis
humano: a recoñecerse parte activa dun todo máis grande e a interpretar a vida
como un agasallo para os outros, a ver como obxectivo, non os propios
intereses, senón o ben da humanidade» (Discurso na Mesquita “Heydar
Aliyev” de Bakú, Acerbaixán, 2 outubro 2016).
«Coidadiño con desprezar a un destes cativos! Asegúrovos que os seus
anxos, no ceo, están sempre contemplando o rostro do meu Pai celestial.»
(Mt 18,10). Non se trata só de migrantes: trátase de non excluír a ninguén. O
mundo actual é cada día máis elitista e cruel cos excluídos. Os países en vías
de desenvolvemento seguen esgotando os seus mellores recursos naturais e
humanos en beneficio duns poucos mercados privilexiados. As guerras afectan só
a algunhas rexións do mundo; con todo, a fabricación de armas e a súa venda
leva a cabo noutras rexións, que logo non queren facerse cargo dos refuxiados
que devanditos conflitos xeran. Quen padecen as consecuencias son sempre os
pequenos, os pobres, os máis vulnerables, a quen se lles impide sentar á mesa e
déixaselles só as “migallas” do
banquete (cf. Lc 16,19-21). A Igrexa «en saída [...] sabe tomar a iniciativa sen medo, saír ao encontro,
buscar aos afastados e chegar ás cruces dos camiños para convidar aos excluídos»
(Exhort. ap. Evangelii gaudium, 24).
O desenvolvemento exclusivista fai que os ricos sexan máis ricos e os pobres
máis pobres. O auténtico desenvolvemento é aquel que pretende incluír a todos
os homes e mulleres do mundo, promovendo o seu crecemento integral, e
preocupándose tamén polas xeracións futuras.
«Pero entre vós non pode ser así. Nin moito menos, quen queira ser importante,
que sirva os outros, e quen queira ser o primeiro, que sexa o máis servizal.»
(Mc 10,43-44). Non se trata só de migrantes: trátase de pór aos últimos en
primeiro lugar. Xesucristo pídenos que non cedamos á lóxica do mundo, que xustifica
o abusar dos demais para lograr o noso beneficio persoal ou o do noso grupo:
primeiro eu e logo os demais! En cambio, a verdadeiro lema do cristián é “primeiro os últimos!”. «Un espírito individualista é terreo fértil
para que madure o sentido de indiferenza cara ao próximo, que leva a tratalo
como puro obxecto de compravenda, que induce a desinteresarse da humanidade dos
demais e termina por facer que as persoas sexan pusilánimes e cínicas. Seica
non son estas as actitudes que frecuentemente asumimos fronte aos pobres, os
marxinados ou os últimos da sociedade? E cantos últimos hai nas nosas
sociedades! Entre estes, penso sobre todo nos emigrantes, coa carga de
dificultades e sufrimentos que deben soportar cada día na procura, ás veces desesperada,
dun lugar onde poder vivir en paz e con dignidade» (Discurso ante o Corpo
Diplomático, 11 xaneiro 2016). Na lóxica
do Evanxeo, os últimos son os primeiros, e nós temos que pornos ao seu servizo.
«Eu vin para que teñan vida e para que a teñan de abondo» (Xn
10,10). Non se trata só de migrantes: trátase da persoa na súa totalidade, de
todas as persoas. Nesta afirmación de Xesús atopamos o corazón da súa misión:
facer que todos reciban o don da vida en plenitude, segundo a vontade do Pai.
En cada actividade política, en cada programa, en cada acción pastoral, debemos
pór sempre no centro á persoa, nas súas múltiples dimensións, incluída a
espiritual. E isto aplícase a todas as persoas, a quen debemos recoñecer a
igualdade fundamental. Por tanto, «o
desenvolvemento non se reduce ao simple crecemento económico. Para ser
auténtico, debe ser integral, é dicir, promover a todos os homes e a todo o
home» (S. Paulo VI, Carta enc. Populorum progressio, 14).
«Por tanto, xa non sodes estranxeiros nin xente de fóra: sodes
concidadáns dos crentes e membros da casa de Deus» (Ef 2,19). Non se trata
só de migrantes: trátase de construír a cidade de Deus e do home. Na nosa
época, tamén chamada a era das migracións, son moitas as persoas inocentes
vítimas do “gran engano” do
desenvolvemento tecnolóxico e consumista sen límites (cf. Carta enc. Laudato si,
34). E así, emprenden unha viaxe cara a
un “paraíso” que inexorablemente
traizoa as súas expectativas. A súa presenza, ás veces incómoda, contribúe a
disipar os mitos dun progreso reservado a uns poucos, pero construído sobre a
explotación de moitos. «Trátase, entón,
de que nós sexamos os primeiros en velo e así podamos axudar aos outros a ver
no emigrante e no refuxiado non só un problema que debe ser afrontado, senón un
irmán e unha irmá que deben ser acollidos, respectados e amados, unha ocasión
que a Providencia nos ofrece para contribuír á construción dunha sociedade máis
xusta, unha democracia máis plena, un país máis solidario, un mundo máis
fraterno e unha comunidade cristiá máis aberta, de acordo co Evanxeo» (Mensaxe
para a Xornada Mundial do Migrante e do Refuxiado 2014).
Queridos irmáns e irmás: A resposta ao desafío exposto polas migracións contemporáneas pódese resumir en
catro verbos: acoller, protexer, promover e integrar. Pero estes verbos non se
aplican só aos migrantes e aos refuxiados. Expresan a misión da Igrexa en
relación a todos os habitantes das periferias existenciais, que deben ser
acollidos, protexidos, promovidos e integrados. Se pomos en práctica estes
verbos, contribuímos a edificar a cidade de Deus e do home, promovemos o
desenvolvemento humano integral de todas as persoas e tamén axudamos á
comunidade mundial a achegarse aos obxectivos de desenvolvemento sustentable
que estableceu e que, pola contra, serán difíciles de alcanzar.
Por tanto, non soamente
está en xogo a causa dos migrantes, non se trata só deles, senón de todos nós,
do presente e do futuro da familia humana. Os migrantes, e especialmente
aqueles máis vulnerables, axúdannos a ler os “signos dos tempos”. A través deles, o Señor chámanos a unha
conversión, a liberarnos dos exclusivismos, da indiferenza e da cultura do
descarte. A través deles, o Señor convídanos a reapropiarnos da nosa vida
cristiá na súa totalidade e a contribuír, cada un segundo a súa propia
vocación, á construción dun mundo que responda cada vez máis ao plan de Deus.
Este é o desexo que
acompaño coa miña oración, invocando, por intercesión da Virxe María, A nosa
Señora do Camiño, abundantes bendicións sobre todos os migrantes e os
refuxiados do mundo, e sobre quen se fan os seus compañeiros de viaxe.
Vaticano, 27 de maio de
2019
Francisco
Comentarios
Publicar un comentario