Traballar a XORNADA MUNDIAL DA XUVENTUDE 4
Catequese 2. Deus mesmo, enviando ao seu Fillo, satisfai a nosa sede
SÍNTESE DA CATEQUESE:
1. O nome propio do desexo ou procura do home é espera. As tentacións ante a espera: a presunción e o escepticismo.
2. Deus responde á espera do home: e faio a través da historia dos homes (profetas, alianza co pobo de Israel.).
3. A resposta definitiva de Deus é o envío do seu Fillo. En Xesucristo, verdadeiro Deus, é Divos mesmo - o único capaz - o que responde o home. E faio humanamente, pois Xesucristo é home verdadeiro. A resposta de Deus é absolutamente sobreabundante e concreta á vez.
4. Xesucristo revela o home ao home. Por iso "a cuestión da vida" é atoparse con Jesús.
TEXTO:
1. O paradoxo da espera
A vida, vímolo na catequese precedente, úrxenos a atopar unha resposta ao desexo de infinito que nos constitúe. O home é capax Dei, e isto significa, ante todo, que é un ser en procura. Pero a procura do home posúe un nome máis adecuado: é unha espera. O home, todo home, independentemente da súa cultura, da súa raza, das súas circunstancias persoais, está á espera. Cantas veces escoitamos que "a esperanza é o último que se perde". E é verdade, non porque sexamos inxenuos ou ilusos, senón porque "estar á espera" é o máis característico do home.
Pero que esperamos? Ou mellor aínda, a quen esperamos?
Xa habemos visto que as dimensións da nosa espera supérannos por todas partes. O home é un ser paradoxal, pois sendo finito e limitado pensa o infinito e deséxao.
Ante este paradoxo xorde unha dobre tentación: ou se nega que somos limitados ou se nega a nosa apertura ao infinito, noso ser capaces Dei. Trátase de tentacións moito máis actuais do que se poida pensar a primeira vista.
Respecto da primeira hai que recoñecer que negar o límite do home é a pretensión secreta que guía, en moitos casos, a aplicación da tecnoloxía e da ciencia ao comezo e ao fin da vida do home. Os perentorios problemas bioéticos dos nosos días teñen na súa base a gran pregunta sobre o home: somos capaces de dominar o noso inicio e o noso fin?, podemos considerarnos "creadores" de nós mesmos? A tentación de negar noso ser limitado acompañou sempre o camiño do home: «Replicóu a serpe á muller: "De ningunha maneira morreredes. É que Deus sabe moi ben que o día en que comerdes del, abriránsevos os ollos e seredes como deuses, coñecedores do ben e do mal. E como vise a muller que a árbore era bo para comer, apetecible á vista e excelente para lograr a sabedoría, tomou do seu froito e comeu, e deu tamén ao seu marido, que igualmente comeu» (Gn 3, 4-6). O home non resiste na espera da resposta que colme a sede infinita do seu corazón, e cede á tentación de pensar que pode darse esa resposta en por si. Sabemos ben cal é o final do devandito intento: «Entón abríronselles a entrambos os ollos, e déronse conta de que estaban espidos» (Gn 3, 7). O intento errado de darse resposta en por si conduce ao home á vergoña: o seu límite deixa de ser ocasión de apertura e espera, e convértese en ferida e condena.
E entón, case inevitablemente, fai acto de presenza a outra gran tentación: pensar que o límite é a última palabra sobre a nosa vida, negar a nosa apertura, a nosa espera do infinito. Ábrese paso na vida do home ese terrible inimigo que se chama "escepticismo". Esta tentación tamén acompañou aos homes desde o inicio da historia. O poeta Esquilo na súa obra Os persas afirma: «ningún mortal debe fomentar pensamentos que exceden a súa condición mortal» (v. 820). Hoxe este escepticismo maniféstase na procura frenética de satisfaccións e praceres limitados que se suceden uns a outros vertiginosamente. Coma se a multiplicación do limitado puidese ter como resultado o infinito! Non fai falta acudir ás esaxeracións das que fala a prensa, para descubrir que a tentación do escepticismo se esconde no modo co que, en moitas ocasións, afrontamos a nosa xornada de estudo ou de descanso.
Atención: o mundo non se divide en pretenciosos e escépticos! Todos somos un pouco pretenciosos e uns pouco escépticos. É máis, normalmente pasamos a ser escépticos cando nos damos conta de que a nosa pretensión non ten fundamento, cando as nosas forzas nos desilusionan. Pero apenas nos repomos un pouco, non é difícil que ao escepticismo suceda de novo a tentación do superhome. E así pasamos o tempo dunha tentación á outra!
O problema é que dicir "son capaz por min mesmo" ou, pola contra, afirmar "non é posible", son dúas formas de censurar e negar o paradoxo do ser home. Son dúas formas de abandonar a espera.
2. Deus responde á espera do home
A alternativa a darse resposta por si mesmos e a negar a posibilidade dunha resposta, consiste na espera.
Os profetas do Antigo Testamento expresan con particular intensidade esta espera que é o home. É a espera do Mesías, da resposta de Deus ao seu pobo.
Durante o tempo de Advento os profetas acompañarán o noso camiño cara ao Nadal, mantendo e educando o noso corazón á espera de Deus que vén, que responde a nosa sede: «Destilade, ceos, como rocío do alto, derramade, nubes, a vitoria. Ábrase a terra, produza a salvación, e germine juntamente a xustiza» (Is 45, 8).
Pero é posible esperar? O poeta francés Charles Péguy, nunha famosa obra sobre a esperanza chamada O pórtico do misterio da segunda virtude - unha óptima lectura para o tempo de Advento! - afirma: «Para esperar, filla miña, fai falta ser feliz de verdade, fai falta obter, recibido unha gran graza». Porque certamente só a resposta de Deus que sae ao noso encontro salva e alimenta a espera que constitúe o noso ser homes.
En efecto, a espera mantense e crece porque a resposta sae ao noso encontro. É unha resposta que non vén de nós, que non é limitada como nós, porque ten as dimensións do infinito. Non é unha resposta que me ofrece simplemente outro home, radicalmente sediento como eu. Non é simplemente a axuda dun "xenio humano", capaz de expresar mellor que eu canto vive no meu corazón sediento. É unha resposta capaz de responder á miña sede de infinito porque provén do infinito mesmo que sae ao meu encontro.
A resposta, en efecto, é a expresión da piedade de Deus polo home. Deus, en efecto, non abandona ao home á pretensión de dar resposta en por si á sede que o constitúe ou a unha desesperación escéptica, senón que inicia cos homes unha historia de salvación. Ensina o Concilio Vaticano II que Deus «despois da súa caída alentou neles a esperanza da salvación coa promesa da redención, e tivo incesante coidado do xénero humano, para dar vida eterna a todos os que buscan a salvación coa perseveranza nas boas obras» (Dei verbum 3). E así estableceu a alianza con Noé e, sobre todo, elixiu a Abraham, pai de todos os crentes, do que nacerá o pobo da promesa .
Deus responde á espera do home na historia. Deus sae ao encontro do home alí onde o home vive, ama, traballa, sofre, goza. Na historia concreta dun pobo e a través de dita historia, Deus faise resposta para o home. Así o atopamos expresado nas palabras que Deus dirixe a Moisés ao comezo do libro do Éxodo: «Ben vista teño a aflición do meu pobo en Exipto, e escoitei o seu clamor en presenza das súas opresores; pois xa coñezo os seus sufrimentos. Baixei para librarlle da man dos exipcios e para subirlle desta terra a unha terra boa e espazosa; a unha terra que mana leite e mel (.) Así pois, o clamor dos israelitas chegou até min e vin ademais a opresión con que os exipcios oprímenos. Agora, pois, ve; eu envíoche a Faraón, para que saques ao meu pobo, os israelitas, de Exipto» (Ex 3, 7-10).
A historia de salvación que Divos obra co seu pobo atopa na liberación de Exipto - a Pascua - e na alianza do Sinaí o seu momento culminante. Deus respondeu e fíxoo con sobreabundancia e ao alcance do home: o pobo de Israel puido comprobar na súa propia carne que Divos salva. E con todo, a infidelidade - ou como presunción ou como escepticismo: de novo as dúas tentacións contra a espera do home! - ábrese paso na vida do pobo.
Pero Divos non cede ante a fraxilidade do seu pobo. É máis «polos profetas, Deus forma ao seu pobo na esperanza da salvación, na espera dunha Alianza nova e eterna destinada a todos os homes (cf. Is 2,2-4), e que será gravada nos corazóns (cf. Jr 31,31-34; Hb 10,16). Os profetas anuncian unha redención radical do pobo de Deus, a purificación de todas as súas infidelidades (cf. Ez 36), unha salvación que incluirá a todas as nacións (cf. Is 49,5-6; 53,11)» .
3. Xesucristo: a resposta de Deus ao home
Divos non cesa de responder, e faio cada vez con maior misericordia e sobreabundancia. Quixo responder á nosa espera na historia e por medio da historia.
E quixo levar a plenitude o seu designio histórico de salvación. San Pablo indícao cunha expresión eficacísima que podemos considerar unha especie de síntese do cristianismo: «ao chegar a plenitude dos tempos, enviou Deus ao seu Fillo, nacido de muller, nado baixo a lei, para rescatar aos que se achaban baixo a lei, e para que recibísemos a filiación adoptiva» (Gal 4, 4-5).
Deus enviou ao seu Fillo: esta é a resposta de Deus á espera do home. Aínda que podamos ter moitas imaxes ou ideas do que é o cristianismo e a fe, froito da educación que recibimos na nosa familia ou no colexio, ou froito do que afirman os medios de comunicación ou os diversos axentes culturais, o certo é que, sintentizando ao máximo, o cristianismo di de si mesmo isto: Divos envío ao seu Fillo. Todo o demais expresa e está en función deste feito que constitúe o centro e o fundamento da historia e do cosmos. É importante que confrontemos a idea que temos da fe, con este anuncio, sinxelo e radical ao mesmo tempo. Radical porque se Deus enviou o seu Fillo, entón a miña sede de infinito pode atopar quen a sacie. Sinxelo porque se trata simplemente de atopar, ou mellor, de ser atopado por Aquel que Deus enviou: o Fillo de Deus foi enviado polo Pai para saír ao meu encontro.
Durante o ano teremos a ocasión de profundar na pregunta quen é o Fillo, quen é Jesús? Neste momento é importante recoñecer o camiño que Deus, no seu misericordia, quixo percorrer para saír ao noso encontro e responder a nosa sede de infinito.
Enviando ao seu Fillo, Deus quixo responder persoalmente á nosa espera. O Fillo non é un simple enviado, non é un mero profeta. O Fillo é, como recitamos no credo cada domingo, «Deus de Deus, Luz de Luz, Deus verdadeiro de Deus verdadeiro, procreado, non creado, da mesma natureza do Pai». Isto significa que o Fillo pode responder á nosa espera: é o Infinito que sae ao encontro do noso corazón que desexa todo. Á sede do home podía responder só Deus, e fíxoo persoalmente. San Juan da Cruz intuíu esta sobreabundancia da resposta de Deus a nosa sede con gran claridade: «Porque en darnos, como nos deu ao seu Fillo, que é unha Palabra súa, que non ten outra, todo nolo falou xunto e dunha vez nesta soa Palabra, e non ten máis que falar; porque o que falaba antes en partes aos profetas xa o falou no todo, dándonos ao Todo, que é o seu Fillo. Polo cal, o que agora quixese preguntar a Deus, ou querer algunha visión ou revelación, non só faría unha necedad, senón faría agravio a Deus, non pondo os ollos totalmente en Cristo, sen querer outra algunha cousa ou novidade» (Subida ao monte Carmelo 2,22,3-5).
Pero Deus non só quixo responder persoalmente á sede do home. Quixo responder humanamente ao home. E así, no credo, tras confesar que o Fillo é Deus, continuamos a nosa profesión de fe afirmando: «que por nós os homes, e pola nosa salvación baixou do ceo, e por obra do Espírito Santo encarnouse de María a Virxe, e fíxose home». O Fillo de Deus fíxose home para responder humanamente a nosa sede, para establecer un diálogo co home, pois en Xesucristo «Deus invisible fala aos homes como amigos, movido polo seu gran amor e moura con eles, para convidalos á comunicación consigo e recibilos na súa compaña» (Dei verbum 2). Deste xeito non hai outro camiño para recibir a resposta que Divos mesmo é e que nos ofrece gratuitamente, que a humanidade de Xesucristo. Santa Teresa de Jesús convídanos a non abandonar nunca este carreiro: «E vexo eu claro e vin despois que, para contentar a Deus e que nos faga grandes mercés, quere que sexa por mans desta Humanidade sacratísima, en quen dixo A súa Maxestade deléitase. Moi, moi moitas veces vino por experiencia; hámelo dito o Señor; vin claro que por esta porta habemos de entrar, se queremos móstrenos a soberana Maxestade grandes segredos. Así que non queiramos outro camiño, aínda que esteamos no cume de contemplación; por aquí imos seguros. Este Señor noso é por quen nos veñen todos os bens. O o ensinará; mirando a súa vida é o mellor dechado. Que máis queremos dun tan bo amigo á beira?» (Libro da Vida 22, 6-7).
Xesucristo é Deus que responde humanamente ao home. Se nos achegamos aos encontros de Jesús que nos narran os Evanxeos, podemos velo descrito con sinxeleza.
Jesús atopa os seus primeiros discípulos, Juan e Andrés, mentres estes escoitaban predicar ao Bautista. Cheos de curiosidade polas palabras que o profeta do Jordán di sobre Jesús, séguenlle e reciben unha resposta humanísima á súa pregunta: «Jesús volveuse e ao ver que lle seguían dilles: "Que buscades?". Eles respondéronlle: "Rabbí - que quere dicir 'Mestre' - onde vives?". Respondeulles: "Vide e verédelo"» (Jn 1, 35-39). O Evanxeo continúa narrando que lle seguiron e estiveron con El: pasaron xuntos a tarde. E a través desa convivencia entre amigos, revélase o misterio da persoa de Cristo: «Atopamos ao Mesías» (Jn 1, 41), dirá Andrés ao seu irmán Simón Pedro.
Zaqueo promete devolver o que roubou porque a salvación entrou na súa casa (cfr. Lc 19, 1-10), os apóstolos pregúntanse quen é Jesús véndolle acougar a tempestade (cfr. Mt 8, 23-27); a Samaritana anuncia aos seus paisanos que atopou un que lle dixo todo o que fixo (Jn 4, 1-42), o cego de nacemento dá testemuño da súa curación milagrosa (9, 1-41), a multitude asómbrase e glorifica a Deus vendo a curación do paralítico e o perdón dos seus pecados (cfr. Mc 2, 1-12), o bo ladrón pide ao Señor participar do paraíso con El (23, 39-43). Os Evanxeos testemuñan continuamente como na vida, na humanidade de Jesús faise presente Divos mesmo respondendo á espera do home. Este é o camiño que a Trindade quixo percorrer para saír ao encontro do home: chámase Encarnación.
Facéndose home para atopar aos homes como un amigo atopa a outro amigo, Deus revelou até o fondo o rostro do home. O Concilio Vaticano II lémbrao no n. 22 da Constitución Gaudium et spes, un dos textos craves de todo o ensino conciliar: «En realidade, o misterio do home só se esclarece no misterio do Verbo encarnado. Porque Adán, o primeiro home, era figura do que había de vir, é dicir, Cristo o noso Señor, Cristo, o novo Adán, na mesma revelación do misterio do Pai e do seu amor, manifesta plenamente o home ao propio home e descóbrelle a sublimidad da súa vocación».
En Xesucristo, a resposta que Deus ofreceu humanamente ao home, este recoñece a verdadeira natureza da súa espera e recibe "a gran graza" que lle permite continuar na espera.
Xesucristo é a resposta sobreabundante á nosa espera. A liturxia da Igrexa exprésao con particular eficacia cando di que as promesas do Señor «superan todo desexo» (Oración Recada da XX Semana do Tempo Ordinario).
Se o cristianismo é Deus que enviou ao seu Fillo, se Xesucristo é a resposta que Deus ofreceu humanamente á espera do home, entón "a cuestión fundamental" da vida é atoparse con El.
TOMADO DE :
Comentarios
Publicar un comentario