EVANGELII GAUDIUM - Capítulo 5

Capítulo quinto

Evanxelizadores con Espírito

I. Motivacións para un renovado impulso misioneiro [262-283]

O encontro persoal co amor de Xesús que nos salva [264-267]

O gusto espiritual de ser pobo [268-274]

A acción misteriosa do Resucitado e do seu Espírito [275-280]

Fórzaa misioneira da intercesión [281-283]

II. María, a Nai da evanxelización [284-288]

O agasallo de Xesús ao seu pobo [285-286]

A Estrela da nova evanxelización [287-288]

----------------------------------------------

CAPÍTULO QUINTO

EVANXELIZADORES CON ESPÍRITO

259. Evanxelizadores con Espírito quere dicir evanxelizadores que se abren sen temor á acción do Espírito Santo. En Pentecoste, o Espírito fai saír de si mesmos aos Apóstolos e transfórmaos en anunciadores das grandezas de Deus, que cada un comeza a entender na súa propia lingua. O Espírito Santo, ademais, infunde a forza para anunciar a novidade do Evanxeo con audacia (parresía), en voz alta e en todo tempo e lugar, mesmo ao contraxeito. Invoquémolo hoxe, ben apoiados na oración, sen a cal toda acción corre o risco de quedar baleira e o anuncio finalmente carece de alma. Xesús quere evanxelizadores que anuncien a Boa Nova non só con palabras senón sobre todo cunha vida que se transfigurou na presenza de Deus.

260. Neste último capítulo non ofrecerei unha síntese da espiritualidade cristiá, nin desenvolverei grandes temas como a oración, a adoración eucarística ou a celebración da fe, sobre os cales temos xa valiosos textos maxisteriais e soados escritos de grandes autores. Non pretendo substituír nin superar tanta riqueza. Simplemente proporei algunhas reflexións achega do espírito da nova evanxelización.

261. Cando se di que algo ten «espírito», isto adoita indicar uns móbiles interiores que impulsan, motivan, alentan e dan sentido á acción persoal e comunitaria. Unha evanxelización con espírito é moi diferente dun conxunto de tarefas vividas como unha obrig pesada que simplemente se tolera, ou se soporta como algo que contradi as propias inclinacións e desexos. Como quixese atopar as palabras para alentar unha etapa evanxelizadora máis fervorosa, alegre, xenerosa, audaz, chea de amor ata a fin e de vida contaxiosa! Pero sei que ningunha motivación será suficiente se non arde nos corazóns o lume do Espírito. En definitiva, unha evanxelización con espírito é unha evanxelización con Espírito Santo, xa que El é a alma da Igrexa evanxelizadora. Antes de proporvos algunhas motivacións e suxestións espirituais, invoco unha vez máis ao Espírito Santo; rógolle que veña a renovar, a sacudir, a impulsar á Igrexa nunha audaz saída fóra de si para evanxelizar a todos os pobos.

I. Motivacións para un renovado impulso misioneiro

262. Evanxelizadores con Espírito quere dicir evanxelizadores que oran e traballan. Desde o punto de vista da evanxelización, non serven nin as propostas místicas sen un forte compromiso social e misioneiro, nin os discursos e praxes sociais ou pastorais sen unha espiritualidade que transforme o corazón. Esas propostas parciais e desintegradoras só chegan a grupos reducidos e non teñen forza de ampla penetración, porque mutilan o Evanxeo. Sempre fai falta cultivar un espazo interior que outorgue sentido cristián ao compromiso e á actividade[205]. Sen momentos detidos de adoración, de encontro orante coa Palabra, de diálogo sincero co Señor, as tarefas facilmente baléiranse de sentido, debilitámonos polo cansazo e as dificultades, e o fervor apágase. A Igrexa necesita imperiosamente o pulmón da oración, e alédame enormemente que se multipliquen en todas as institucións eclesiais os grupos de oración, de intercesión, de lectura orante da Palabra, as adoracións perpetuas da Eucaristía. Ao mesmo tempo, «débese rexeitar a tentación dunha espiritualidade oculta e individualista, que pouco ten que ver coas esixencias da caridade e coa lóxica da Encarnación»[206]. Existe o risco de que algúns momentos de oración convértanse en escusa para non entregar a vida na misión, porque a privatización do estilo de vida pode levar aos cristiáns a refuxiarse nalgunha falsa espiritualidade.

263. É san acordarse dos primeiros cristiáns e de tantos irmáns ao longo da historia que estiveron cargados de ledicia, cheos de coraxe, incansables no anuncio e capaces dunha gran resistencia activa. Hai quen se consolan dicindo que hoxe é máis difícil; con todo, recoñezamos que as circunstancias do Imperio Romano non eran favorables ao anuncio do Evanxeo, nin á loita pola xustiza, nin á defensa da dignidade humana. En tódolos momentos da historia están presentes a debilidade humana, a procura enfermiza de si mesmo, o egoísmo cómodo e, en definitiva, a concupiscencia que nos axexa a todos. Iso está sempre, cunha roupaxe ou con outro; vén do límite humano máis que das circunstancias. Entón, non digamos que hoxe é máis difícil; é distinto. Pero aprendamos dos santos que nos precederon e enfrontaron as dificultades propias da súa época. Para iso, propóñovos que nos deteñamos a recuperar algunhas motivacións que nos axuden a imitalos hoxe[207].

O encontro persoal co amor de Xesús que nos salva

264. A primeira motivación para exangelizar é o amor de Xesús que recibimos, esa experiencia de ser salvados por El que nos move a amalo sempre máis. Pero que amor é ese que non sente a necesidade de falar do ser amado, de mostralo, de facelo coñecer? Se non sentimos o intenso desexo de comunicalo, necesitamos deternos en oración para pedirlle a El que volva cativarnos. Fainos falta clamar cada día, pedir a súa graza para que nos abra o corazón frío e sacuda a nosa vida morna e superficial. Postos ante El co corazón aberto, deixando que El nos contemple, recoñecemos esa mirada de amor que descubriu Natanael o día que Xesús fíxose presente e díxolle: «Eu xa te vira, cando estabas debaixo da figueira» (Xn 1,48). Que doce é estar fronte a un crucifixo, ou de xeonllos diante do Santísimo, e simplemente ser ante os seus ollos! Canto ben nos fai deixar que El volva tocar a nosa existencia e nos lance a comunicar a súa vida nova! Entón, o que ocorre é que, en definitiva, «iso que temos visto e oído agora tamén volo anunciamos» (1 Xn 1,3). A mellor motivación para decidirse a comunicar o Evanxeo é contemplalo con amor, é deterse nas súas páxinas e lelo co corazón. Se o abordamos desa maneira, a súa beleza asómbranos, volve cativarnos unha e outra vez. Para iso urxe recobrar un espírito contemplativo, que nos permita redescubrir cada día que somos depositarios dun ben que humaniza, que axuda a levar unha vida nova. Non hai nada mellor para transmitir aos demais.

265. Toda a vida de Xesús, a súa forma de tratar aos pobres, os seus xestos, a súa coherencia, a súa xenerosidade cotiá e sinxela, e finalmente a súa entrega total, todo é precioso e fálalle á propia vida. Cada vez que un volve descubrilo, convéncese de que iso mesmo é o que os demais necesitan, aínda que non o recoñezan: «O que venerades sen o coñecer, é o que eu vos anuncio» (Ftos 17,23). Ás veces perdemos o entusiasmo pola misión ao esquecer que o Evanxeo responde as necesidades máis profundas das persoas, porque todos fomos creados para o que o Evanxeo nos propón: a amizade con Xesús e o amor fraterno. Cando se logra expresar adecuadamente e con beleza o contido esencial do Evanxeo, seguramente esa mensaxe falará ás procuras máis fondas dos corazóns: «O misioneiro está convencido de que existe xa nas persoas e nos pobos, pola acción do Espírito, unha espera, aínda que sexa inconsciente, por coñecer a verdade sobre Deus, sobre o home, sobre o camiño que leva á liberación do pecado e da morte. O entusiasmo por anunciar a Cristo deriva da convicción de responder a esta esperanza»[208].

O entusiasmo evanxelizador fundaméntase nesta convicción. Temos un tesouro de vida e de amor que é o que non pode enganar, a mensaxe que non pode manipular nin desilusionar. É unha resposta que cae no máis fondo do ser humano e que pode sostelo e elevalo. É a verdade que non pasa de moda porque é capaz de penetrar alí onde nada máis pode chegar. A nosa tristeza infinita só se cura cun infinito amor.

266. Pero esa convicción sostense coa propia experiencia, constantemente renovada, de gustar a súa amizade e a súa mensaxe. Non se pode perseverar nunha evanxelización fervorosa se un non segue convencido, por experiencia propia, de que non é o mesmo coñecer a Xesús que non coñecelo, non é o mesmo camiñar con El que camiñar ás apalpadelas, non é o mesmo poder escoitalo que ignorar a súa Palabra, non é o mesmo poder contemplalo, adoralo, descansar nel, que non poder facelo. Non é o mesmo tratar de construír o mundo co seu Evanxeo que facelo só coa propia razón. Sabemos ben que a vida con El vólvese moito máis plena e que con El é máis fácil atoparlle un sentido a todo. Por iso evanxelizamos. O verdadeiro misioneiro, que nunca deixa de ser discípulo, sabe que Xesús camiña con el, fala con el, respira con el, traballa con el. Percibe a Xesús vivo con el no medio da tarefa misioneira. Se un non o descobre a El presente no corazón mesmo da entrega misioneira, pronto perde o entusiasmo e deixa de estar seguro do que transmite, fáltalle forza e paixón. E unha persoa que non está convencida, entusiasmada, segura, namorada, non convence a ninguén.

267. Unidos a Xesús, buscamos o que El busca, amamos o que El ama. En definitiva, o que buscamos é a gloria do Pai; vivimos e actuamos «para louvanza da súa gloriosa benquerencia» (Ef 1,6). Se queremos entregarnos a fondo e con constancia, temos que ir máis aló de calquera outra motivación. Este é o móbil definitivo, o máis profundo, o máis grande, a razón e o sentido final de todo o demais. Trátase da gloria do Pai que Xesús buscou durante toda a súa existencia. El é o Fillo eternamente feliz con todo o seu ser «que está no seo do Pai» (Xn 1,18). Se somos misioneiros, é ante todo porque Xesús nos dixo: «Nisto é glorificado meu Pai: en que levedes froito abondoso» (Xn 15,8). Máis aló de que nos conveña ou non, nos interese ou non, nos sirva ou non, máis aló dos límites pequenos dos nosos desexos, a nosa comprensión e as nosas motivacións, evanxelizamos para a maior gloria do Pai que nos ama.

O gusto espiritual de ser pobo

268. A Palabra de Deus tamén nos convida a recoñecer que somos pobo: «Vós, que antes non erades pobo, agora sóde-lo pobo de Deus» (1 Pe 2,10). Para ser evanxelizadores de alma tamén fai falta desenvolver o gusto espiritual de estar preto da vida da xente, ata o punto de descubrir que iso é fonte dun gozo superior. A misión é unha paixón por Xesús pero, ao mesmo tempo, unha paixón polo seu pobo. Cando nos detemos ante Xesús crucificado, recoñecemos todo o seu amor que nos dignifica e nos sostén, pero alí mesmo, se non somos cegos, empezamos a percibir que esa mirada de Xesús se amplía e dirixe chea de agarimo e de ardor cara a todo o seu pobo. Así redescubrimos que El nos quere tomar como instrumentos para chegar cada vez máis preto do seu pobo amado. Tómanos do medio do pobo e envíanos ao pobo, de tal modo que a nosa identidade non se entende sen esta pertenza.

269. Xesús mesmo é o modelo desta opción evanxelizadora que nos introduce no corazón do pobo. Que ben nos fai miralo próximo a todos! Se falaba con alguén, miraba os seus ollos cunha profunda atención amorosa: «Xesús pousou nel a súa ollada chea de cariño» (Mc 10,21). Vémolo accesible cando se achega ao cego do camiño (cf. Mc10,46-52) e cando come e bebe cos pecadores (cf. Mc 2,16), sen importarlle que o traten de comellón e borracho (cf. Mt 11,19). Vémolo dispoñible cando deixa que unha muller prostituta unxe os seus pés (cf. Lc 7,36-50) ou cando recibe de noite a Nicodemo (cf. Xn 3,1-15). A entrega de Xesús na cruz non é máis que a culminación dese estilo que marcou toda a súa existencia. Cativados por ese modelo, desexamos integrarnos a fondo na sociedade, compartimos a vida con todos, escoitamos as súas inquietudes, colaboramos material e espiritualmente con eles nas súas necesidades, alegrámonos cos que están alegres, choramos cos que choran e comprometémonos na construción dun mundo novo, de xeito conxunto cos demais. Pero non por obrigación, non como un peso que nos desgasta, senón como unha opción persoal que nos enche de ledicia e nos outorga identidade.

270. Ás veces sentimos a tentación de ser cristiáns mantendo unha prudente distancia das chagas do Señor. Pero Xesús quere que toquemos a miseria humana, que toquemos a carne sufriente dos demais. Espera que renunciemos a buscar eses alpendres persoais ou comunitarios que nos permiten manternos a distancia do nó da tormenta humana, para que aceptemos de verdade entrar en contacto coa existencia concreta dos outros e coñezamos a forza da tenrura. Cando o facemos, a vida sempre se nos complica marabillosamente e vivimos a intensa experiencia de ser pobo, a experiencia de pertencer a un pobo.

271. É verdade que, na nosa relación co mundo, nos convida a dar razón da nosa esperanza, pero non como inimigos que sinalan e condenan. Advírtesenos moi claramente: «Respondede con bo xeito e con respecto» (1 Pe 3,16), e «no posible, en canto dependa de vós, mantede a paz con tódolos homes» (Rm 12,18). Tamén se nos exhorta a tratar de vencer «o mal coa forza do ben» (Rm 12,21), sen cansarnos «de face-lo ben» (Ga 6,9) e sen pretender aparecer como superiores, senón «que cadaquén pensé humildemente que os outros son máis ca el» (Flp 2,3). De feito, os Apóstolos do Señor «eran ben vistos por todo o pobo» (Ftos 2,47; 4,21.33; 5,13). Queda claro que Xesucristo non nos quere príncipes que miran despectivamente, senón homes e mulleres de pobo. Esta non é a opinión dun Papa nin unha opción pastoral entre outras posibles; son indicacións da Palabra de Deus tan claras, directas e contundentes que non necesitan interpretacións que lles quiten forza interpelante. Vivámoslas «sine glossa», sen comentarios. Dese modo, experimentaremos o gozo misioneiro de compartir a vida co pobo fiel a Deus tratando de acender o lume no corazón do mundo.

272. O amor á xente é unha forza espiritual que facilita o encontro pleno con Deus ata o punto de que quen non ama ao irmán «está na escuridade» (1 Xn 2,11), «permanece na morte» (1 Xn 3,14) e «non coñece a Deus» (1 Xn 4,8). Benedito XVI dixo que «pechar os ollos ante o próximo convértenos tamén en cegos ante Deus»,[209] e que o amor é no fondo a única luz que «ilumina constantemente a un mundo escuro e dános a forza para vivir e actuar»[210]. Por tanto, cando vivimos a mística de achegarnos aos demais e de buscar o seu ben, ampliamos o noso interior para recibir os máis fermosos agasallos do Señor. Cada vez que nos atopamos cun ser humano no amor, quedamos capacitados para descubrir algo novo de Deus. Cada vez que se nos abren os ollos para recoñecer ao outro, ilumínasenos máis a fe para recoñecer a Deus. Como consecuencia disto, se queremos crecer na vida espiritual, non podemos deixar de ser misioneiros. A tarefa evanxelizadora enriquece a mente e o corazón, ábrenos horizontes espirituais, fainos máis sensibles para recoñecer a acción do Espírito, sácanos dos nosos esquemas espirituais limitados. Simultaneamente, un misioneiro entregado experimenta o gusto de ser un manancial, que desborda e refresca aos demais. Só pode ser misioneiro alguén que senta ben buscando o ben dos demais, desexando a felicidade dos outros. Esa apertura do corazón é fonte de felicidade, porque «é máis felicidade dar que recibir» (Ftos 20,35). Un non vive mellor se escapa dos demais, se se esconde, se se nega a compartir, se se resiste a dar, se se encerra na comodidade. Iso non é máis que un lento suicidio.

273. A misión no corazón do pobo non é unha parte da miña vida, ou un adorno que me podo quitar; non é un apéndice ou un momento máis da existencia. É algo que eu non podo arrincar do meu ser se non quero destruírme. Eu son unha misión nesta terra, e para iso estou neste mundo. Hai que recoñecerse a si mesmo como marcado a lume por esa misión de iluminar, bendicir, vivificar, levantar, sanar, liberar. Alí aparece a enfermeira de alma, o docente de alma, o político de alma, eses que decidiron a fondo ser cos demais e para os demais. Pero se un separa a tarefa por unha banda e a propia privacidade por outra, todo vólvese gris e estará permanentemente buscando recoñecementos ou defendendo as súas propias necesidades. Deixará de ser pobo.

274. Para compartir a vida coa xente e entregarnos xenerosamente, necesitamos recoñecer tamén que cada persoa é digna da nosa entrega. Non polo seu aspecto físico, polas súas capacidades, pola súa linguaxe, pola súa mentalidade ou polas satisfaccións que nos brinde, senón porque é obra de Deus, criatura súa. El creouna á súa imaxe, e reflicte algo da súa gloria. Todo ser humano é obxecto da tenrura infinita do Señor, e El mesmo habita na súa vida. Xesucristo deu o seu precioso sangue na cruz por esa persoa. Máis aló de toda aparencia, cada un é inmensamente sagrado e merece o noso agarimo e a nosa entrega. Por iso, se logro axudar a unha soa persoa a vivir mellor, iso xa xustifica a entrega da miña vida. É lindo ser pobo fiel de Deus. E alcanzamos plenitude cando rompemos as paredes e o corazón se nos enche de rostros e de nomes!

A acción misteriosa do Resucitado e do seu Espírito

275. No capítulo segundo reflexionabamos sobre esa falta de espiritualidade profunda que se traduce no pesimismo, o fatalismo, a desconfianza. Algunhas persoas non se entregan á misión, pois cren que nada pode cambiar e entón para eles é inútil esforzarse. Pensan así: «Para que me vou a privar das miñas comodidades e praceres se non vou ver ningún resultado importante?». Con esa actitude vólvese imposible ser misioneiros. Tal actitude é precisamente unha escusa maligna para quedar encerrados na comodidade, a frouxidade, a tristeza insatisfeita, o baleiro egoísta. Trátase dunha actitude autodestructiva porque «o home non pode vivir sen esperanza: a súa vida, condenada á insignificancia, volveríase insoportable»[211]. Se pensamos que as cousas non van cambiar, lembremos que Xesucristo triunfou sobre o pecado e a morte e está cheo de poder. Xesucristo verdadeiramente vive. Doutro xeito, «se Cristo non está resucitado, baleira é a nosa predicación» (1 Co 15,14). O Evanxeo relátanos que cando os primeiros discípulos saíron a predicar, «contando coa colaboración do Señor, que confirmaba a súa Palabra» (Mc 16,20). Iso tamén sucede hoxe. Convídasenos a descubrilo, a vivilo. Cristo resucitado e glorioso é a fonte profunda da nosa esperanza, e non nos faltará a súa axuda para cumprir a misión que nos encomenda.

276. A súa resurrección non é algo do pasado; entraña unha forza de vida que penetrou o mundo. Onde parece que todo morreu, por todas partes volven aparecer os brotes da resurrección. É unha forza imparable. Verdade que moitas veces parece que Deus non existise: vemos inxustizas, maldades, indiferenzas e crueldades que non ceden. Pero tamén é certo que no medio da escuridade sempre comeza a brotar algo novo, que tarde ou cedo produce un froito. Nun campo arrasado volve aparecer a vida, túzara e invencible. Haberá moitas cousas negras, pero o ben sempre tende a volver brotar e a difundirse. Cada día no mundo renace a beleza, que resucita transformada a través das tormentas da historia. Os valores tenden sempre a reaparecer de novas maneiras, e de feito o ser humano renaceu moitas veces do que parecía irreversible. Esa é a forza da resurrección e cada evanxelizador é un instrumento dese dinamismo.

277. Tamén aparecen constantemente novas dificultades, a experiencia do fracaso, as pequeñeces humanas que tanto desbasten. Todos sabemos por experiencia que ás veces unha tarefa non brinda as satisfaccións que desexariamos, os froitos son reducidos e os cambios son lentos, e un ten a tentación de cansarse. Con todo, non é o mesmo cando un, por cansazo, baixa momentaneamente os brazos que cando a baixa definitivamente dominado por un descontento crónico, por unha acedia que lle seca a alma. Pode suceder que o corazón se canse de loitar porque en definitiva se busca a si mesmo nun carrerismo sedento de recoñecementos, aplausos, premios, postos; entón, un non baixa os brazos, pero xa non ten garra, fáltalle resurrección. Así, o Evanxeo, que é a mensaxe máis fermosa que ten este mundo, queda sepultado debaixo de moitas escusas.

278. A fe é tamén crerlle a El, crer que é verdade que nos ama, que vive, que é capaz de intervir misteriosamente, que non nos abandona, que saca ben do mal co seu poder e coa súa infinita creatividade. É crer que El marcha vitorioso na historia en unión cos «os chamados, os escolleitos e os fieis que están con El» (Ap 17,14). Creámoslle ao Evanxeo que di que o Reino de Deus xa está presente no mundo, e está a se desenvolver aquí e alá, de diversas maneiras: como a semente pequena que pode chegar a converterse nunha grande árbore (cf. Mt 13,31-32), como o puñado de fermento, que fermenta unha gran masa (cf. Mt 13,33), e como a boa semente que crece no medio do xoio (cf. Mt 13,24-30), e sempre pode sorprendernos gratamente. Aí está, vén outra vez, loita por florecer de novo. A resurrección de Cristo provoca por todas partes xermes dese mundo novo; e aínda que llos corte, volven xurdir, porque a resurrección do Señor xa penetrou a trama oculta desta historia, porque Xesús non resucitou en balde. Non quedemos á marxe desa marcha da esperanza viva!

279. Como non sempre vemos eses brotes, fainos falta unha certeza interior e é a convicción de que Deus pode actuar en calquera circunstancia, tamén no medio de aparentes fracasos, porque «levamos este tesouro en vasos de barro» (2 Co 4,7). Esta certeza é o que se chama «sentido de misterio». É saber con certeza que quen se ofrece e entrégase a Deus por amor seguramente será fecundo (cf. Xn15,5). Tal fecundidade é moitas veces invisible, inaferrable, non pode ser contabilizada. Un sabe ben que a súa vida dará froitos, pero sen pretender saber como, nin onde, nin cando. Ten a seguridade de que non se perde ningún dos seus traballos realizados con amor, non se perde ningunha das súas preocupacións sinceras polos demais, non se perde ningún acto de amor a Deus, non se perde ningún cansazo xeneroso, non se perde ningunha dolorosa paciencia. Todo iso dá voltas polo mundo como unha forza de vida. Ás veces parécenos que a nosa tarefa non logrou ningún resultado, pero a misión non é un negocio nin un proxecto empresarial, non é tampouco unha organización humanitaria, non é un espectáculo para contar canta xente asistiu grazas á nosa propaganda; é algo moito máis profundo, que escapa a toda medida. Quizais o Señor toma a nosa entrega para derramar bendicións noutro lugar do mundo onde nós nunca iremos. O Espírito Santo obra como quere, cando quere e onde quere; nós entregámonos pero sen pretender ver resultados rechamantes. Só sabemos que a nosa entrega é necesaria. Aprendamos a descansar na tenrura dos brazos do Pai no medio da entrega creativa e xenerosa. Sigamos adiante, démoslo todo, pero deixemos que sexa El quen faga fecundos os nosos esforzos como a El lle pareza.

280. Para manter vivo o ardor misioneiro fai falta unha decidida confianza no Espírito Santo, porque El «acode a axuda-la nosa debilidade» (Rm 8,26). Pero esa confianza xenerosa ten que alimentarse e para iso necesitamos invocalo constantemente. El pode sanar todo o que nos debilita no empeño misioneiro. É verdade que esta confianza no invisible pode producirnos certa vertixe: é como mergullarse nun mar onde non sabemos que imos atopar. Eu mesmo experimenteino tantas veces. Pero non hai maior liberdade que a de deixarse levar polo Espírito, renunciar a calculalo e controlalo todo, e permitir que El nos ilumine, nos guíe, nos oriente, nos impulse cara a onde El queira. El sabe ben o que fai falta en cada época e en cada momento. Isto chámase ser misteriosamente fecundos!

A forza misioneira da intercesión

281. Hai unha forma de oración que nos estimula particularmente á entrega evanxelizadora e motívanos a buscar o ben dos demais: é a intercesión. Miremos por un momento o interior dun gran evanxelizador como san Paulo, para percibir como era a súa oración. Esa oración estaba chea de seres humanos: «Sempre que rezo por vós, fágoo con alegría [...] porque vos levo no corazón» (Flp 1,4.7). Así descubrimos que interceder non nos aparta da verdadeira contemplación, porque a contemplación que deixa fóra aos demais é un engano.

282. Esta actitude convértese tamén en agradecemento a Deus polos demais: «Primeiro de todo, doulle grazas ó meu Deus por medio de Xesús Cristo, a causa de todos vós» (Rm 1,8). É un agradecemento constante: «Non paro de lle dar gracias a Deus por vós, pola gracia de Deus que se vos deu por medio de Cristo Xesús» (1 Co 1,4); «Doulle gracias ó meu Deus por todo o que me acorda de vós» (Flp 1,3). Non é unha mirada incrédula, negativa e desesperanzada, senón unha mirada espiritual, de profunda fe, que recoñece o que Deus mesmo fai neles. Ao mesmo tempo, é a gratitude que brota dun corazón verdadeiramente atento aos demais. Desa forma, cando un evanxelizador sae da oración, o corazón volvéuselle máis xeneroso, liberouse da conciencia illada e está desexoso de facer o ben e de compartir a vida cos demais.

283. Os grandes homes e mulleres de Deus foron grandes intercesores. A intercesión é como «fermento» no seo da Trindade. É un penetrarnos no Pai e descubrir novas dimensións que iluminan as situacións concretas e cámbianas. Podemos dicir que o corazón de Deus conmóvese pola intercesión, pero en realidade El sempre nos gaña de man, e o que posibilitamos coa nosa intercesión é que o seu poder, o seu amor e a súa lealdade maniféstense con maior nitidez no pobo.

II. María, a Nai da evanxelización

284. Co Espírito Santo, no medio do pobo sempre está María. Ela reunía aos discípulos para invocalo (cf. Ftos 1,14), e así fixo posible a explosión misioneira que se produciu en Pentecoste. Ela é a Nai da Igrexa evanxelizadora e sen ela non terminamos de comprender o espírito da nova evanxelización.

O agasallo de Xesús ao seu pobo

285. Na cruz, cando Cristo sufría na súa carne o dramático encontro entre o pecado do mundo e a misericordia divina, puido ver aos seus pés a consoladora presenza da Nai e do amigo. Nese crucial instante, antes de dar por consumada a obra que o Pai lle encargou, Xesús díxolle a María: «Muller, velaí o teu fillo». Logo díxolle ao amigo amado: «Velaí a túa nai» (Xn 19,26-27). Estas palabras de Xesús ao bordo da morte non expresan primeiramente unha preocupación piadosa cara á súa nai, senón que son máis ben unha fórmula de revelación que manifesta o misterio dunha especial misión salvífica. Xesús deixábanos á súa nai como nai nosa. Só despois de facer isto Xesús puido sentir que «todo está cumprido» (Xn 19,28). Ao pé da cruz, na hora suprema da nova creación, Cristo lévanos a María. El lévanos a ela, porque non quere que camiñemos sen unha nai, e o pobo le nesa imaxe materna todos os misterios do Evanxeo. Ao Señor non lle agrada que falte á súa Igrexa a icona feminina. Ela, que o procreou con tanta fe, tamén acompaña «ó resto da familia dela: ós que gardan os mandamentos de Deus e manteñen firme o testemuño de Xesús» (Ap 12,17). A íntima conexión entre María, a Igrexa e cada fiel, despois de que, de diversas maneiras, xeran a Cristo, foi bellamente expresada polo beato Isaac de Stella: «Nas Escrituras divinamente inspiradas, o que se entende en xeral da Igrexa, virxe e nai, enténdese en particular da Virxe María […] Tamén se pode dicir que cada alma fiel é esposa do Verbo de Deus, nai de Cristo, filla e irmá, virxe e nai fecunda […] Cristo permaneceu nove meses no seo de María; permanecerá no tabernáculo da fe da Igrexa ata a consumación dos séculos; e no coñecemento e no amor da alma fiel polos séculos dos séculos»[212].

286. María é a que sabe transformar unha cova de animais na casa de Xesús, cuns pobres cueiros e unha montaña de tenrura. Ela é a escraviña do Pai que se estremece na loanza. Ela é a amiga sempre atenta para que non falte o viño nas nosas vidas. Ela é a do corazón aberto pola espada, que comprende tódalas penas. Como nai de todos, é signo de esperanza para os pobos que sofren dores de parto ata que brote a xustiza. Ela é a misioneira que se achega a nós para acompañarnos pola vida, abrindo os corazóns á fe co seu agarimo materno. Como unha verdadeira nai, ela camiña connosco, loita connosco, e derrama incesantemente a proximidade do amor de Deus. A través das distintas advocacións marianas, ligadas xeralmente aos santuarios, comparte as historias de cada pobo que recibiu o Evanxeo, e entra a formar parte da súa identidade histórica. Moitos pais cristiáns piden o Bautismo para os seus fillos nun santuario mariano, co cal manifestan a fe na acción maternal de María que procrea novos fillos para Deus. É alí, nos santuarios, onde pode percibirse como María reúne o seu redor aos fillos que peregrinan con moito esforzo para mirala e deixarse mirar por ela. Alí atopan a forza de Deus para soportar os sufrimentos e cansazos da vida. Como a san Xoán Diego, María dálles a caricia do seu consolo maternal e dilles ao oído: «Non se turbe o teu corazón […] Non estou eu aquí, que son a túa Nai?»[213].

A Estrela da nova evanxelización

287. Á Nai do Evanxeo vivente pedímoslle que interceda para que esta invitación a unha nova etapa evanxelizadora sexa acollida por toda a comunidade eclesial. Ela é a muller de fe, que vive e camiña na fe[214], e «a súa excepcional peregrinación da fe representa un punto de referencia constante para a Igrexa»[215]. Ela deixouse conducir polo Espírito, nun itinerario de fe, cara a un destino de servizo e fecundidade. Nós hoxe fixamos nela a mirada, para que nos axude a anunciar a todos a mensaxe de salvación, e para que os novos discípulos se convertan en axentes evanxelizadores[216]. Nesta peregrinación evanxelizadora non faltan as etapas de aridez, ocultamento, e ata certa fatiga, como a que viviu María nos anos de Nazaret, mentres Xesús crecía: «Este é o comezo do Evanxeo, ou sexa da boa e agradable nova. Non é difícil, pois, notar neste inicio unha particular fatiga do corazón, unida a unha especie de “noite da fe” -usando unha expresión de san Xoán da Cruz-, como un “veo” a través do cal hai que achegarse ao Invisible e vivir en intimidade co misterio. Pois deste xeito María, durante moitos anos, permaneceu en intimidade co misterio do seu Fillo, e avanzaba no seu itinerario de fe»[217].

288. Hai un estilo mariano na actividade evanxelizadora da Igrexa. Porque cada vez que miramos a María volvemos crer no revolucionario da tenrura e do agarimo. Nela vemos que a humildade e a tenrura non son virtudes dos débiles senón dos fortes, que non necesitan maltratar a outros para sentirse importantes. Mirándoa descubrimos que a mesma que encomiaba a Deus porque «derrubou do seu trono aos poderosos» e «despediu baleiros ós ricos» (Lc 1,52.53) é a que pon calidez de fogar na nosa procura de xustiza. É tamén a que conserva coidadosamente «tódalas cousas no seu corazón» (Lc 2,19). María sabe recoñecer as pegadas do Espírito de Deus nos grandes acontecementos e tamén naqueles que parecen imperceptibles. É contemplativa do misterio de Deus no mundo, na historia e na vida cotiá de cada un e de todos. É a muller orante e traballadora en Nazaret, e tamén é a nosa Señora da prontitude, a que sae do seu pobo para auxiliar aos demais «con moita présa» (Lc 1,39). Esta dinámica de xustiza e tenrura, de contemplar e camiñar cara aos demais, é o que fai dela un modelo eclesial para a evanxelización. Rogámoslle que coa súa oración maternal nos axude para que a Igrexa chegue a ser unha casa para moitos, unha nai para todos os pobos, e faga posible o nacemento dun mundo novo. É o Resucitado quen nos di, cunha potencia que nos enche de inmensa confianza e de firmísima esperanza: «Vede que volvo novas tódalas cousas» (Ap 21,5). Con María avanzamos confiados cara a esta promesa, e dicímoslle:

Virxe e Nai María,

ti que, movida polo Espírito,

acolliches ao Verbo da vida

na profundidade da túa humilde fe,

totalmente entregada ao Eterno,

axúdanos a dicir o noso «si»

ante a urxencia, máis imperioso que nunca,

de facer resoar a Boa Nova de Xesús.

Ti, chea da presenza de Cristo,

levaches a alegría a Xoán o Bautista,

facéndoo exultar no seo da súa nai.

Ti, estremecida de gozo,

cantaches as marabillas do Señor.

Ti, que estiveches plantada ante a cruz

cunha fe inquebrantable

e recibiches o alegre consolo da resurrección,

recolliches aos discípulos na espera do Espírito

para que nacese a Igrexa evanxelizadora.

Consíguenos agora un novo ardor de resucitados

para levar a todos o Evanxeo da vida

que vence á morte.

Dános a santa audacia de buscar novos camiños

para que chegue a todos

o don da beleza que non se apaga.

Ti, Virxe da escoita e a contemplación,

nai do amor, esposa das vodas eternas,

intercede pola Igrexa, da cal es a icona purísima,

para que ela nunca se encerre nin se deteña

na súa paixón por instaurar o Reino.

Estrela da nova evanxelización,

axúdanos a resplandecer no testemuño da comuñón,

do servizo, da fe ardente e xenerosa,

da xustiza e o amor aos pobres,

para que a alegría do Evanxeo

chegue ata os confíns da terra

e ningunha periferia se prive da súa luz.

Nai do Evanxeo vivente,

manancial de ledicia para os pequenos,

roga por nós.

Amén. Aleluia.

[205] Cf. Propositio 36.

[206] Juan Pablo II, Carta ap. Novo millennio ineunte (6 enero 2001), 52: AAS 93 (2001), 304.

[207] Cf. V. M. Fernández, «Espiritualidade para a esperanza activa». Acto de apertura do I Congreso Nacional de Doctrina Social da Igrexa, Rosario (Arxentina), 2011: UCActualidad 142 (2011), 16.

[208] XoánPaulo II, Carta enc. Redemptoris missio (7 diciembre 1990), 45: AAS 83 (1991), 292.

[209] Benedicto XVI, Carta enc. Deus caritas est (25 diciembre 2005), 16: AAS 98 (2006), 230.

[210] Ibíd., 39: AAS 98 (2006), 250.

[211] II Asemblea especial para Europa do Sínodo dos Bispos, Mensaxe final, 1: L’Osservatore Romano, ed. semanal en lengua española (29 octubre 1999), 10.

[212] Isaac de Stella, Sermo 51: PL 194, 1863.1865.

[213] Nican Mopohua, 118-119.

[214] Cf. Conc. Ecum. Vat. II, Const. dogm. Lumen gentium, sobre a Igrexa, cap. VIII, 52-69.

[215] XoánPaulo II, Carta enc. Redemptoris Mater (25 marzo 1987), 6: AAS 79 (1987), 366.

[216] Cf. Propositio 58.

[217] XoánPaulo II, Carta enc. Redemptoris Mater (25 marzo 1987), 17: AAS 79 (1987), 381.